चंद्रपूर जिल्ह्यातील चारगाव (धरण) (ता. वरोरा) येथील मधुकर भलमे यांनी अल्पभूधारक असतानाही आपल्या उत्तम आर्थिक नियोजनातून यशाचे शिखर गाठले आहे. तुरीसारख्या कोरडवाहू मानल्या जाणाऱ्या पिकाची 108 एकर क्षेत्रावर लागवड करीत, उत्तम नफा मिळविण्याचे मजूरविरहित तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. वाटणीनंतर केवळ दोन एकर शेती हाती आल्यावर एखादा नशिबाला दोष देत रडगाणे गात बसला असता. मात्र चारगाव (धरण) (ता. वरोरा) येथील मधुकर भलमे यांनी परिसरातील पडीक जमिनी भाड्याने घेत त्यावर मार्ग काढला. कोरडवाहू भागाच्या मर्यादा व पाण्याची उपलब्धता विचारात घेत, त्यात तूर लागवडीचा पॅटर्न राबविला आहे. सुरवातीपासूनच धडपड्या असा स्वभाव असल्याने मधुकर यांनी अनेक व्यवसाय केले. त्यात गावामध्ये पीठ गिरणी चालविणे (12 वर्षे), वेल्डिंग व सायकल दुरुस्ती (10 वर्षे), मधमाशीपालन (7 वर्षे) यांचा समावेश होता. काही अडचणी व घरगुती विभाजनामुळे हे व्यवसाय त्यांना सोडावे लागले, तरी त्यातून त्यांचा आत्मविश्‍वास वाढतच गेला. कष्टाला योग्य दिशा दिली, तर अशक्‍य काहीच नाही, हे त्यांच्या लक्षात आले. काही वेगळे हवे... कोणताही व्यवसाय करायचा, तर भांडवल हवेच! तिथेच बहुतांशी व्यवसायाच्या गाड्यांना खीळ बसते. मधमाशीपालनाचा व्यवसाय करण्यासाठी प्रचंड धडपड करत, सहा लाख 10 हजारांचे कर्ज बॅंकेकडून मिळविले. खादी ग्रामोद्योग मंडळ, चंद्रपूर यांच्याकडून 30 टक्‍के अनुदानावर 100 मधपेट्यांची उचल केली. उत्तम फुलोरा असलेल्या परिसरामध्ये एका मधपेटीतून वर्षाकाठी 30 ते 35 किलो मध मिळतो. स्वतः पॅकिंग करून विक्री केल्यास त्याला 180 ते 190 रुपये प्रति किलो दर मिळतो, तर खादी ग्रामोद्योग वा अन्य कंपन्यांना ठोक विक्री केल्यास 120 रुपये प्रति किलो दर मिळतो. सुमारे सात वर्षे व्यवसाय केला. कालांतराने मधमाश्‍यांचे स्थलांतरण आणि मध गोठण्याच्या कारणांमुळे त्यांनी मधपेट्यांची संख्या कमी केली. शेतीच्या विकासावरच अधिक भर देण्यास सुरवात केली. 108 एकरांवर तूर लागवडीचा भन्नाट प्रयोग
उत्पादन खर्च कमी ठेवण्यासाठी केलेले उपाय
मजूरविरहित शेतीचा पॅटर्न...
शेती नव्हे प्रयोगशाळा! 1) सहा फुटांची कोथिंबीर ः कमी कालावधीचे पीक म्हणून कोथिंबिरीची लागवड मधुकर करत. त्या वेळीही उत्तम बीज धरत निवड पद्धतीने कोथिंबिरीचे वाण मिळविले होते. त्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे सहा फुटांपर्यंत वाढते. या कोथिंबिरीची विक्री चंद्रपूर, वरोरा व शेगाव येथील आठवडी बाजारात ते करतात. परंतु स्थानिक बाजारात इतक्‍या उंच कोथिंबिरीला मागणी नसल्याने अलीकडे कापून, त्याची जुडी बांधून विकावी लागते. मात्र हॉटेल व्यावसायिकांसाठी उत्तम ठरू शकते. ही सहा फुटी कोथिंबीर शेती पाहण्यासाठी अधिकाऱ्यांसह शेतकऱ्यांची रीघ लागली होती. या कोथिंबिरीमुळे त्यांची राष्ट्रपती कार्यालयानेही दखल घेतली. 23 मार्च 2007 रोजी माजी राष्ट्रपती (कै.) ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांनी संवाद साधलेल्या 20 प्रयोगशील शेतकऱ्यांमध्ये मधुकर भलमे यांचा समावेश होता. गिनेस बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड मध्ये अंतर्भाव होण्यासाठी केंद्रीय कृषी मंत्रालयाचे एक पथक चारगावला पाठविले. मात्र पत्रव्यवहाराव्यतिरिक्त अद्याप पुढे काहीच कार्यवाही न झाल्याची खंत ते बोलून दाखवतात. 2) तुरीची "वंदना' जात ः निवड पद्धतीने बियाणे मिळवत राहण्याची मधुकर यांना सवय आहे. त्यातूनच तुरीची वंदना ही जात तयार केली आहे. अगदी कोरडवाहूमध्येही सरासरी 15 क्विंटरपर्यंत उत्पादन देण्याची क्षमता असल्याचा दावा मधुकर करतात. बांधावरील सागवानाने वाढविली पत मधुकर यांनी शेतीतील कष्टाचे प्रमाण कमी करण्यासाठी ट्रॅक्‍टर खरेदीचा घाट घातला. आधीच मधमाशीपालनासाठी घेतलेल्या कर्जाचा बोजा शेतीवर असल्याने कोणतीही बॅंक त्यांना दारात उभे करेना. त्याच वेळी त्यांना आपल्या शेतीच्या बांधावरील सागवानांची आठवण झाली. स्वतःच्या दोन एकर आणि आईवडिलांच्या दीड एकर शेताच्या बांधावर 1989-90 मध्ये सागवानाची 150 झाडे लावली होती. त्याचे मूल्य बॅंकेला समाजावून सांगितल्यानंतर ट्रॅक्‍टर खरेदीकरीताही चार लाख रुपये कर्ज मंजूर झाले. अर्थात, पूर्वीच्या कर्जाचे वेळेवर हप्ते भरणेही पत वाढविण्यासाठी कारणीभूत ठरले होते. या दोन्ही कर्जाची नियमित कर्जफेडही त्यांनी मुदतीत केली आहे. प्रयोगशीलतेचा गौरव शेतीमध्ये नवनवे प्रयोग राबविणाऱ्या मधुकर भलमे विविध पुरस्कार मिळाले आहेत.
संपर्क ः मधुकर भलमे, 9420080887
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.