आरोग्यपूर्ण मातीतून वाढते जनावरांचे वजन

चराईच्या योग्य पद्धतीतून मातीचे व्यवस्थापन केल्यास जनावरांची वाढ आणि आरोग्य दोन्हीसाठी फायदा होत असल्याचे इंग्लंड येथील रोथमस्टेट संशोधन संस्थेतील संशोधकांना आढळले आहे. थोडक्यात, पशुधनाचे आरोग्य हे मातीच्या आरोग्याशी, कुरणाच्या मूल्याशी जोडलेले आहे. या संशोधनाचे निष्कर्ष ‘जर्नल अॅनिमल’ मध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहेत. इंग्लंड येथील रोथमस्टेट संशोधन संस्थेतील आंतर विद्याशाखीय १३ शास्त्रज्ञ आणि दोन विद्यार्थी यांच्या गटाने पशुधन असलेल्या शेतीवर कितपत कार्यक्षम अन्नद्रव्याचे व्यवस्थापन होते, याचा अभ्यास केला. प्रत्येक शेतनिहाय मातीचे आरोग्याची सांगड या अभ्यासात जनावरांच्या वजनाशी घालण्यात आली. त्यासाठी चराईच्या प्रत्येक क्षेत्राने जनावरांच्या वाढीमध्ये घातलेली भर मोजण्याची नवीन पद्धत विकसित केली आहे.

कृषी अर्थशास्त्र तज्ज्ञ तारो ताकाहाशी यांनी सांगितले, की व्यावसायिक पशुधन उत्पादकांची उत्पादकता वाढण्यासाठी कुरणामध्ये जनावरांच्या चराईच्या पॅटर्नमध्ये सातत्याने बदल करणे आवश्यक असल्याचे दिसून आले आहे. त्याचा फायदा त्या कुरणांनाही होतो. पशुपालनासह असलेल्या वेगळ्या शेतीतील उत्पादन हे सामान्य शेतीच्या उत्पादनापेक्षा अधिक असल्याचे पुढे आले आहे. जनावरांच्या चराईमुळे मातीच्या आरोग्यामध्ये पडत असलेल्या फरकाचा हा परिणाम आहे. त्याच प्रमाणे अन्य पर्यायी तंत्रज्ञानाप्रमाणे वेगळी भांडवली गुंतवणूकही लागत नाही.

एका शेतातून दुसऱ्या शेतीमध्ये चरण्यासाठी जनावरे नेण्याची पद्धत इंग्लंडमध्ये राबवली जाते. त्यामुळे जनावरांना संपूर्ण हंगामात ताजा चारा उपलब्ध होत असला तरी शेतीचे व्यवस्थापन व देखरेख अधिक अवघड होते. त्याच प्रमाणे प्रत्येक क्षेत्रामध्ये कमी काळ घालवल्यामुळे त्याचे जनावरांच्या वाढीमध्ये किंवा आरोग्यावर झालेले परिणाम ओळखणेही अवघड ठरते. गुंतागुंतीमुळे त्यासंबंधीची माहिती व्यक्तिगतरीत्या गोळा करणेही जवळजवळ अशक्यच असते. मातीमध्ये मिसळलेली बहुतांश अन्नद्रव्येही पाण्यात विद्राव्य असतात. त्यामुळे प्रत्येक क्षेत्रातून वाहून बाहेर जाणारे पाणी अडवून त्यांचे मोजमाप करणे अवघड ठरते. त्यामुळे मातीची तपासणी करून त्यातील सेंद्रिय कर्बाच्या प्रमाणावर जनावरांच्या आरोग्याचे मोजमाप करण्याची नावीन्यपूर्ण पद्धत नॉर्थ वायके फार्म प्लॅटफॉर्म येथील संशोधकांनी तयार केली आहे.