शेतीमाल विक्रीसाठी पॅकिंग, ब्रॅंडिंग ठरतेय महत्त्वाचे...

बाजारसमितीमध्ये येणाऱ्या शेतीमालावरून नजर हटवून प्रत्यक्ष बाजारपेठेमध्ये ग्राहकांच्या हाती येणाऱ्या शेतीमालाकडे नजर वळवणे आवश्यक आहे. कारण प्रत्यक्ष बाजारपेठेमध्ये आकर्षक, रंगबिरंगी पॅकेजिंग आणि वेगवेगळ्या नाममुद्रा (ब्रॅंड), लोगो त्यांची रंगसंगती यांची रेलचेल दिसून येते. अनेक शेतकरी उत्पादक कंपन्यांही यात हिरिरीने उतरल्या असून, आपला ब्रॅंड लोकांच्या मनात ठसवण्यासाठी पॅकेजिंगवर भर देत आहेत. ग्राहक हा बाजारपेठेमध्ये राजा मानला जातो. अगदी आंतरराष्ट्रीय कंपन्यापासून ते स्थानिक पातळीवरील छोट्या शेतकरी उत्पादक कंपन्यांचीही ग्राहकांचे लक्ष वेधण्यासाठी, विश्वास संपादन करण्यासाठी चढाओढ सुरू असते. आपल्या कंपनीचा ब्रॅण्डवर विश्वास निर्माण व्हावा, यासाठी अत्यंत काटेकोरपणे व्यवस्थापन पद्धतीचा अवलंब केला जातो. आजच्या घडीला बाजारपेठेमध्ये आकर्षक पॅकेजिंगला अत्यंत महत्त्व आले आहे. जागतिक दर्जाच्या कंपन्यांची बहुतांश उत्पादने आकर्षक बॅग आणि पिशव्यांमध्ये विकली जातात. अशा पॅकेजिंग आणि प्रिटींगच्या व्यवसायामध्ये इंदूर, कर्नाटक, दिल्ली, मुंबई, अहमदाबाद यासह देशाच्या विविध भागांत अनेक कंपन्या कार्यरत आहेत. मध्य प्रदेशमधील इंदूर या एकाच शहरात अशा तब्बल ३५० कंपन्या आहेत. यातील एका कंपनीची वार्षिक उलाढाल १२ कोटी रुपयांपेक्षा अधिक आहे. त्यावरूनच शेतीमाल पॅकेजिंग व्यवसायाच्या कक्षा वेगाने वाढत असल्याची स्पष्ट जाणीव होते. इंदूर येथे पॅकिंग साहित्याचा मोठा उद्योग ः

बियाणे कंपन्यांसाठी खास पॅकेजिंग ः

मल्टिकलर पॅकिंगकडे ग्राहक होतात आकर्षित घोराड (ता. सेलू, जि. वर्धा) येथील मनोज गोमासे यांनी मिरची, हळद पावडर उद्योग उभारला आहे. घोराड गावचे ग्रामदैवत केजाजी महाराज यांच्या नावावरून आपल्या उत्पादनांना केजाजी मसाले असे नाव दिले आहे. त्यासाठी खास मल्टिकलर पाऊच आणि पिशव्या छापून घेतल्या आहेत. उद्योग उभारण्यापूर्वी त्यांनी अशाप्रकारच्या पॅकिंग मटेरीयलचा शोध नागपूर व परिसरात घेतला. पॅकिंग मटेरिअल प्रिंटींग व्यवसायामध्ये कार्यरत अनेक एजंट निर्माण झाले आहेत. हे एजंट गुजरात राज्यातील विविध कंपन्यांसाठी काम करतात. अशाच एका संपर्कातून त्यांनी सुरत (गुजरात) येथील एका व्यावसायिकाकडून केवळ २२३ ते २२५ रुपये प्रति किलो दराने मल्टिकलर पॅकींग मटेरीयल मिळाले. त्याचवेळी नागपूरमध्ये अशा पद्धतीच्या पॅकिंगचा खर्च २४० रुपये प्रति किलो होता. गुजरातवरुन नागपूरपर्यंतचा वाहुतूक खर्च त्या पुरवठादाराने केला. नागपूरातील वाडी येथून गावापर्यंतच्या वाहतुकीचा खर्च मात्र त्यांना करावा लागला. किमान ३०० किलो व त्यापेक्षा अधिक वजनाची मागणी असल्यास हा सर्व खर्च परवडतो. कमी मागणीसाठी खर्च अधिक होतो. १०, २५, ५०, १०० ते २०० ग्रॅम वजनाच्या आकाराच्या पॅकेजिंगचे रोल मिळतात. ५०० ग्रॅमचा पाऊच हा पिशवीच्या तुलनेत स्वस्त पडतो. पाच किलोची आतून सिल्व्हर कोटेड, तर वरील बाजूस प्लॅस्टिक आवरण असते. त्यावर प्रिंटींग केले जात असल्याने हे पाऊच किंवा पिशव्या आकर्षक दिसतात. अशी उत्पादने ग्राहकांचे लक्ष वेधून घेतात. परिणामी त्याची उचल लवकर होत असल्याचा अनुभव मनोज गोमासे यांनी सांगितला.

दूध व दुग्धजन्य पदार्थांच्या पॅकिंगसाठीही शेतकरी नवनवे पर्याय वापरू लागले आहेत. वाशीम जिल्ह्यातील बालाजी कोरडे यांनी पूर्वा दूध डेअरीअंतर्गत पाकीटबंद दूध, आईस्क्रीम आणि श्रीखंडाची विक्री सुरू केली आहे. त्याकरिता श्रीखंड वाटी पाच हजार नगांपेक्षा अधिक घ्यावे लागतात. सध्या तीन रुपये प्रतिनग दराने औरंगाबाद येथील एका व्यावसायिकाकडे ही मागणी नोंदवली आहे. आईस्क्रीम कपाची किमान मागणी 25 हजार व त्यापेक्षा अधिक असावी लागते. त्या वेळी आईस्क्रीम कप 35 पैसे प्रतिनग याप्रमाणे मिळतात. कराड (जि. सातारा) येथून आईस्क्रीम कपची खरेदी केली आहे. दूध पाउचसाठी लागणाऱ्या प्लॅस्टिक पिशव्या 160 रुपये किलोप्रमाणे मिळत असल्याचे बालाजी कोरडे यांनी सांगितले.

पूर्वी बोलणाऱ्यांचे चणे विकले जातात, आणि न बोलणाऱ्याचे सोनेही खपत नाही, अशी एक म्हण होती. थोडक्यात, विक्रीसाठी संवाद कौशल्याची आवश्यकता त्यातून व्यक्त होत असे. मात्र, बदलत्या काळात संवाद कौशल्यासोबतच आकर्षक पॅकिंग व लोकांच्या मनामध्ये ब्रॅंड ठसणे या बाबी अत्यंत महत्त्वाच्या ठरत आहेत, हेच खरे!

संपर्क ः - बालाजी कोरडे, 9767620833 मनोज गोमासे (शेतकरी व मसाले उत्पादक ), ९९७५४७३३१४ दिलीप फुके (संचालक, शेतकरी उत्पादक कंपनी), ९९२२०१०३९९