नटूभाई वाढेर यांनी तयार केले कापूस वेचणी यंत्र

देशात कपाशी लागवडीखाली मोठे लागवड क्षेत्र आहे. परंतु आजही कपाशीची वेचणी ही मजुरांच्याकडून केली जाते. त्यामुळे वेळही जास्त लागतो आणि मजुरी खर्चातही वाढ झाल्याने नफा कमी राहतो. कपाशी वेचणीसाठी परदेशात यंत्रे उपलब्ध आहेत, परंतु आपल्याकडील शेतकऱ्यांचे मर्यादित लागवड क्षेत्रामुळे शेतकऱ्यांना या यंत्रांचा वापर करणे शक्य नाही. यंत्राची किंमतही जास्त आहेत. कपाशी उत्पादकांची गरज लक्षात घेऊन नटूभाई वाढेर यांनी कपाशी वेचणीसाठी यंत्राची निर्मिती केली. गरजेतून मिळाली संशोधनाला चालना ः नटूभाई रतूभाई वाढेर हे गुजरात राज्यातील प्रयोगशील कपाशी उत्पादक. नटूभाई यांची एरवाडा (ता. दसाडा, जि. सुरेंद्रनगर) गावशिवारात २४ एकर शेती आहे. दरवर्षी बहुतांश क्षेत्रावर ते कपाशीची लागवड करतात. गुजरातमधील भरूच, सुरेंद्रनगर, जुनागड, बनासकांठा, हारिज या भागांत कपाशीच्या ठराविक देशी जातीची प्रामुख्याने लागवड केली जाते. ही जात कमी पाण्यातही चांगले उत्पादन देते, तसेच एकाचवेळी कापूस वेचणीला येतो. त्यामुळे बहुतांश शेतकरी याच जातीची लागवड करतात. याचबरोबरीने बाजारपेठेच्या मागणीनुसार आणि उत्पादनानुसार इतर जातींचीही लागवड शेतकरी आता करू लागले आहेत. परंतु कापूस उत्पादकांची समस्या म्हणजे लागवड, व्यवस्थापन आणि वेचणीचा वाढता खर्च. वेचणीसाठी मजुरांची कमतरता असल्याने जादा दराने मजुरीदेऊन कपाशीची वेचणी करावी लागते. वेचणी करणारा मजूर अकुशल असेल तर बोंडामध्ये कापूस राहतो, त्यामुळे आर्थिक नुकसानीत वाढच होते. हे लक्षात घेऊन नटूभाई यांनी कापूस वेचणी यंत्र निर्मितीला सुरवात केली. साधारणपणे दहा वर्षांपासून विविध प्रयोग करून त्यांनी ट्रॅक्टरचलित कापूस वेचणी यंत्राची निर्मिती केली. या उपक्रमाला ग्यान संस्थेने तांत्रिक आणि आर्थिक सहकार्य केले आहे. कापूस वेचणी यंत्राची वैशिष्ट्ये ः

संपर्क ः ०७९- २६७६९६८६ (ग्यान संस्था, अहमदाबाद, गुजरात)