फूलकिडे ः आर्थिक नुकसान संकेत पातळी ः सरासरी १० फूलकिडे प्रतिपान.
पोषक घटक ः ढगाळ वातावरण (३.५ ते ५.५ तास सूर्यप्रकाश व ५७ ते ९३ टक्के आर्द्रता), रात्रीच्या तापमानात वाढ (२३ ते २४ अंश से.), रात्र व दिवसाच्या आर्द्रतेमध्ये वाढ हे घटक कारणीभूत आहेत. नियंत्रणाचे उपाय ः
फवारणी (प्रतिलिटर पाणी) बुप्रोफेझीन (२५ टक्के एससी) १ मिली किंवा डायफेन्थुरॉन (५० टक्के पाण्यात विरघळणारी भुकटी) ०.६ ग्रॅम किंवा फिप्रोनील (५ टक्के एससी) १.५ ते २ मिली किंवा फ्लोनीकॅमिड (५० टक्के दाणेदार) ०.१ ग्रॅम. ड्रेंचिंग (प्रतिलिटर पाणी) क्लोथीयानिडीन (५० टक्के पाण्यात विरघळणारे दाणेदार) ०.४ ते ०.५ ग्रॅम. धुरळणी (प्रमाण प्रतिहेक्टरी) उपलब्ध असल्यास.
टीप ः फवारणीचा निर्णय घेण्यापूर्वी शेतामध्ये या किडीवर जगणाऱ्या परभक्षी किटकांची संख्या लक्षात घ्यावी. लेडी बर्ड बिटल, सिरफीड माशी, क्रायसोपा यांसारखे मित्रकीटक सक्रिय असल्यास फवारणी टाळणे योग्य राहील.
फूलकिड्यांचा प्रादुर्भाव वाढण्याची कारणे ः बीटी कपाशी संकरित बियाणांसाठी इमिडाक्लोप्रीड किंवा थायामेथोक्झाम (७० टक्के पाण्यात मिसळणारी भुकटी) यांची बीजप्रक्रिया केलेली असते. त्यामुळे सुरवातीच्या १ ते १.५ महिन्यांपर्यंत कपाशी पिकाला संरक्षण मिळते. मात्र, रसशोषक किडींसाठी प्रभावी असलेल्या याच वर्गातील कीटकनाशकांचा वापर फवारणीसाठीही मोठ्या प्रमाणात झाल्याने त्याविषयी प्रतिकारकता विकसित झाल्याचे दिसून येत आहे. परिणामी रसशोषक किडींचे अपेक्षित नियंत्रण मिळत नाही. त्याचप्रमाणे या तंबाकूवर्गीय कीटकनाशकांमध्ये वाढ संप्रेरक गुणधर्म असल्यामुळे पिकाची वाढ जोमदार राहते. इमिडाक्लोप्रीडच्या एका पाठोपाठ एकापेक्षा जास्त फवारण्या कपाशी पिकावर केल्यास फूलकिड्यांचा प्रादुर्भाव वाढत असल्याचे संशोधनात आढळले आहे. कोळी नियंत्रण कोरडवाहू कपाशीला पाण्याचा ताण बसत असलेल्या ठिकाणी कोळी किडीसाठी पोषक वातावरण दिसत आहे. पाण्याच्या ताण स्थितीमध्येही पाने मलूल, निस्तेज व पिवळसर रंगाची होतात. अशीच लक्षणे कोळी किडीच्या प्रादुर्भावामुळे दिसत असल्याने गोंधळ उडू शकतो. त्यासाठी नियमित सर्वेक्षण करावे. लक्षणे ः या किडीच्या प्रादुर्भावामुळे पाने वरच्या बाजूला आक्रसलेली दिसतात. हिरव्या पानावर टाचणीच्या टोकासारखे पिवळसर पांढुरके ठिपके दिसतात. असे असंख्य ठिपके नंतर एकमेकांत मिसळतात. पाने पिवळसर दिसतात. पिवळ्या पानांचे निरीक्षण केल्यास पानाच्या खाली लाल कोळीचे सूक्ष्म जाळे दिसतात. काही पानांच्या मुख्य शिरेभोवती हलके तपकिरी चट्टे किंवा करपल्यासारखे अनियमित ठिपके दिसतात. अधिक प्रादुर्भावाच्या स्थितीमध्ये संपूर्ण पाने पिवळी पडून, आकसून गळतात. पूर्ण झाड पर्णहीन होते. ओळख ः-
एकात्मिक व्यवस्थापन
फवारणी डायकोफॉल (१८.५ टक्के) २.७ लिटर प्रतिहेक्टर वापरावे. किंवा स्पायरोमेसीफेन (२२.९ टक्के) १.२ मि.ली. प्रतिलिटर. टीप ः रसशोषक किडींच्या नियंत्रणासाठी शिफारशीत कीडनाशकांचा वापर करावा. बहुआयामी (ब्रॉडस्पेक्ट्रम) कीटकनाशकांचा अवास्तव वापर व एकापेक्षा जास्त किटकनाशकांचे फवारणीसाठी मिश्रण केल्यास या किडींचा प्रादुर्भाव वाढतो. संपर्क ः डॉ. ए. व्ही. कोल्हे ः ९९२२९२२२९४ (कीटकशास्त्र विभाग, डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला.)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.