त्रासदायक आगंतुकांचेही मुंग्यांच्या वसाहतीमध्ये होते स्वागत

बुरशींची शेती करणाऱ्या सेरीकॉमिर्मेक्स अॅमाबिलिस मुंग्यांच्या वसाहतीमध्ये शिरलेली परजिवी मुंगी (Megalomyrmex symmetochus) ही केवळ त्यांनी उत्पादित केलेल्या बुरशीचाच नाश करते असे नाही, तर अंडी आणि पिलेही खाते.
बुरशींची शेती करणाऱ्या सेरीकॉमिर्मेक्स अॅमाबिलिस मुंग्यांच्या वसाहतीमध्ये शिरलेली परजिवी मुंगी (Megalomyrmex symmetochus) ही केवळ त्यांनी उत्पादित केलेल्या बुरशीचाच नाश करते असे नाही, तर अंडी आणि पिलेही खाते.

मुंग्यांच्या वसाहतीमध्ये येणाऱ्या आगंतुक मुंग्या त्यांची अंडी आणि पिलांचा फडशा पाडतात. मात्र, या मुंग्यांना वसाहतीमधील मुंग्या विरोध किंवा अडथळा करत नसल्याचे दिसून येत होते. यामागील कारणांचा शोध घेण्याचा प्रयत्न ओहिओ राज्य विद्यापीठातील संशोधकांनी केला असून, ‘शत्रूचा शत्रू तो आपला मित्र’ या न्यायाने हे वर्तन असल्याच्या निष्कर्षाप्रत हे संशोधक आले आहेत. हे संशोधन ‘जर्नल अॅनिमल बिहेव्हियर’मध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.

आगंतुक आणि त्रासदायक ठरणाऱ्या मुंग्यांना वसाहतीमध्ये प्रवेश देण्यामागील कारणांचा शोध घेण्याचा प्रयत्न ओहिओ राज्य विद्यापीठातील संशोधक रॅचेले अॅडम्स यांनी केला आहे. बुरशींची शेती करणाऱ्या यजमान मुंग्या (शा. नाव ः Megalomyrmex symmetochus) आणि परजिवी मुंग्या (शा. नाव ः Megalomyrmex symmetochus) यांच्यातील वैचित्र्यपूर्ण संबंधांचा वेध घेतला आहे. निसर्गामध्ये असे विचित्र वर्तन संबंध अस्तित्वात आहेत. त्यातील अनेक परजिवी हे छद्मावेश घेतात. यजमानाप्रमाणे गंध, रंग यांची नक्कल करतात. अशा प्रवृत्तीला इंग्रजीमध्ये ‘इनसिग्निफिकन्स’ म्हणतात. मात्र, या परजिवी मुंग्यांमध्ये हायड्रोकार्बनमुळे विशिष्ट गंध येतो. अल्कोलॉईड आधारीत विषारी घटकामुळे यजमान मुंग्यांना परजिवी मुंगी त्वरीत लक्षात येते. या यजमान मुंग्या मुंडके खाली खालून अधिक बचावात्मक पवित्र्यात जातात. मात्र, या रासायनिक गंधामुळे अन्य परजिवी दूर राहत असावेत. शत्रूचा शत्रू तो मित्र या अर्थाने हा संबंध होत असावा. बुरशींच्या शेती करणाऱ्या मुंग्यांच्या सुमारे २५० पेक्षा अधिक प्रजाती मध्य अमेरिका आणि दक्षिण अमेरिकेत आहेत. वारूळामध्ये हिरवी पाने आणून त्यावर बुरशींची वाढ करतात. त्यांचे अन्य परजिवींपासून संरक्षणही करतात. ज्यावेळी वसाहतीच्या आवश्यकतेच्या तुलनेमध्ये बुरशींचे उत्पादन भरपूर असते, त्यावेळी परजिवीच्या त्रासामुळे फारसा फटका बसत नाही. या परजिवी मुंग्या बुरशीसोबतच काही प्रमाणात मुंग्याची अंडी आणि पिले खातात. मात्र, ते कधीही मुंग्याच्या राणीला मारत नाहीत. एकूणच यजमान वसाहत अधिक आरोग्यपूर्ण राहण्यास याची मदत होते. ही शिकवण मुंग्यांना आपल्या पालकांकडून मिळते का, हेही पाहण्याचा प्रयत्न या संशोधनामध्ये झाला.  

Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

Related Stories

No stories found.
Agrowon
agrowon.esakal.com