केळी बागेवर लक्ष द्या

राज्याच्या बऱ्याच भागात थंडी वाढू लागली आहे. केळी फळपिकासाठी १६ ते ४० अंश सेल्सिअस तापमानाची गरज असते. तापमान १२ अंश सेल्सिअसच्या खाली गेल्यास पीकवाढीवर अनिष्ट परिणाम होतो. हे टाळण्यासाठी वेळेवर उपाययोजना कराव्यात.   सद्यस्थितीत मृगबाग लागवडीतील केळफूल निसवण्याच्या अवस्थेत आहे. कांदेबाग लागवड मुख्य वाढीच्या अवस्थेत आहे. थंडीचा परिणाम या दोन्हीही बहरातील पिकांवर होतो.

थंडीचा होणारा परिणाम : ऊतिसंवर्धित लागवडीवर होणारा परिणाम : ऊतिसंवर्धित रोपांना जमिनीच्या वातावरणाबराेबर जुळवून घेण्यासाठी १६ ते ४० अंश सेल्सिअसच्या दरम्यान तापमानाची आवश्‍यकता असते. ज्याठिकाणी उशिराची कांदेबाग लागवड केली जाणार असेल त्याठिकाणी वाढत्या थंडीमध्ये रोपांच्या वाढीवर अनिष्ट परिणाम होतो.

मुळावर होणारा परिणाम : ज्याठिकाणी ऊति संवंर्धित रोपांची कांदेबाग लागवड झालेली आहे, अशा ठिकाणी कमी तापमानामुळे मुळांची संख्या व लांबी कमी राहते. तसेच कमी तापमानामुळे मुळांची अन्न व पाणी शोषणाची कार्यक्षमता घटते.   पानांच्या वाढीवर होणारा परिणाम : केळीला दरमहा सरासरी ३ ते ४ पाने येतात. थंडीच्या दिवसांत पाने येण्याचा वेग (दरमहा २-३ पाने) मंदावतो. कमी तापमानामुळे पाने कमी अंतरावर येतात. त्यामुळे पानांचा गुच्छ तयार होतो. अशा परिस्थितीत पानांचा फारच कमी भाग सूर्यप्रकाशाच्या संपर्कात येतो. परिणामी प्रकाशसंश्‍लेषण क्रिया (अन्न तयार करण्याची प्रक्रिया) मंदावून झाडांची वाढ खुंटते. उत्पादनावर विपरीत परिणाम होतो.

पीकवाढीवर होणारा परिणाम : कमी तापमानामुळे झाडाची वाढ मंदावते. परिणामी मृगबागात खोडातून केळफुल बाहेर पडण्यास उशीर लागतो. परिणामी केळी निसवण्याचा कालावधी लांबून उत्पादन खर्च वाढतो. क्वचित प्रसंगी केळफुल अर्धवट बाहेर येऊन खोडातच अटकून बसते. त्यामुळे पूर्ण नुकसान होते.

बुंधा व घडावर होणारा परिणाम : कमी तापमानामुळे केळीच्या बुंध्यावर व घडाच्या दांड्यावर काळपट तपकिरी चट्टे दिसतात. थंडीचे प्रमाण वाढत जाईल तसतसे हे चट्टे वाढून घड सटकतो.

फळवाढीवर होणारा परिणाम : थंडीच्या काळात घडातील केळीची वाढ खूप सावकाश होते. घड पक्व होण्याचा कालावधी ३० ते ४० दिवसांनी वाढतो.   रोगाचा प्रादुर्भाव : करपा (सिगाटोका) तसेच जळका चिरुट या रोगांचा प्रादुर्भाव होतो.

उपाय योजना :

रोग नियंत्रण : करपा (सिगाटोका) आणि जळका चिरुट, बुरशीजन्य रोग  : फवारणी : (प्रतिलिटर पाणी)  प्रोपीकोनॅझोल (२५ ई.सी.) १ मि.लि. किंवा  कार्बेन्डाझिम (५० डब्ल्यू.पी.) १ ग्रॅम अधिक सर्फेक्टंट १ मि.लि. सूचना : उतिसंवर्धित रोपांना वरीलप्रमाणेच आळवणी करावी.

संपर्क :  आर. व्ही. देशमुख, ९४२१५६८६७४ (केळी संशोधन केंद्र, नांदेड)