केसर आंबा पिकात जमिनीवर काळ्या पॉलिथीनचे (१०० मायक्रॉन) आच्छादन करावे. काढणीपूर्वी एक महिना अगोदर कॅल्शिअम नायट्रेटची ४० ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी) फवारणी करावी. या दोन्ही कामांमुळे फळांचे अधिक उत्पादन मिळते. तसेच त्यांचा काढणीनंतरचा साठवण कालावधी वाढण्यास मदत होते. विशेषत: पश्‍चिम महाराष्ट्रातील बागांमध्ये हा उपक्रम फायदेशीर ठरतो. केसर आंब्यामध्ये उभयलिंगी फुलांचे प्रमाण, फळधारणा आणि उत्पादन वाढविण्यासाठी १ टक्के पोटॅशियम डायहायड्रोजन फॉस्फेटची (१० ग्रॅम/ लिटर पाणी) मोहोर फुटण्याच्या वेळी फवारणी करावी. त्यानंतर एक महिन्याने १ टक्के पोटॅशियम नायट्रेटची (१० ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी) फवारणी करावी. गावठी व अनुत्पादक झाडांचे सुधारित जातीमध्ये रूपांतर करण्यासाठी झाडे नोव्हेंबर ते डिसेंबर या कालावधीमध्ये जमिनीपासून २ मीटर उंचीवर छाटावीत. फांदीवरील नवीन फुटव्यांवर अनुक्रमे फेब्रुवारी ते मार्च महिन्यामध्ये केशर वाणाचे पाचर कलम करावे. अंजीराची छाटणी त्वरित संपवावी. छाटणी करताना जमिनीपासून २.५ ते ३ फुटांपर्यंत खोड ठेवावे. खोडावर ४-५ प्राथमिक फांद्या राखाव्यात. फळ पक्वतेच्या काळात बागेस जमिनीच्या मगदुरानुसार ६-८ दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे. फळांची गुणवत्ता व आकारमान वाढण्यासाठी फेरस सल्फेट (५ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी) किंवा १ ते २ ग्रॅम प्रतिलिटर चिलेटेड लोहची फवारणी करावी. हस्त बहर धरलेल्या कागदी लिंबू बागेस सप्टेंबरमध्ये प्रतिझाड १५० ग्रॅम नत्र देणे आवश्‍यक असते. ते दिले नसल्यास त्वरित द्यावे. त्यानंतर जानेवारी महिन्यात १५० ग्रॅम नत्र प्रतिझाड द्यावे. वरील खतांशिवाय ५०० ग्रॅम व्हॅम (व्हॅस्कुलर अर्बिस्क्युलर मायकोरायझा) अधिक १०० ग्रॅम स्फुरद विरघळणारे जिवाणू अधिक १०० ग्रॅम अझोस्पिरिलम अधिक १०० ग्रॅम ट्रायकोडर्मा हरजियॅनम द्यावे. सूक्ष्म अन्नद्रव्याची कमतरता आढळल्यास ०.५ टक्के झिंक सल्फेट (५ ग्रॅम प्रतिलिटर), ०.५ टक्के मॅग्नेशियम सल्फेट (५ ग्रॅम प्रतिलिटर), ०.५ टक्के मॅंगनीज सल्फेट (५ ग्रॅम प्रतिलिटर) आणि ०.३ टक्के फेरस सल्फेट (३ ग्रॅम प्रतिलिटर) व ०.३ टक्के कॉपर सल्फेट (३ ग्रॅम प्रतिलिटर) या सुक्ष्म अन्नद्रव्यांची एकत्रित फवारणी करावी. पोटॅशियम नायट्रेट १ टक्का (१०० ग्रॅम प्रतिलिटर) द्रावणाची फवारणी करावी. झिंक, लोह, मॅंगनिज व मॅग्नेशियम कमतरता असलेल्या बागेमध्ये ०.३ टक्के फेरस सल्फेट (३ ग्रॅम प्रतिलिटर), ०.३ टक्के झिंक सल्फेट (३ ग्रॅम प्रतिलिटर) ०.३ टक्के मॅंगनीज सल्फेट (३ ग्रॅम प्रतिलिटर) व ०.३ टक्के मॅग्नेशियम सल्फेट (३ ग्रॅम प्रतिलिटर) ची फवारणी करावी. सुक्ष्म अन्नद्रव्यांच्या फवारणीमुळे फुलगळ न होता दर्जेदार फळे लागण्यास मदत होते. हस्त बहर धरलेल्या पेरू बागेला नत्र ४५० ग्रॅम प्रतिझाड अशी खतमात्रा द्यावी. पाणी व्यवस्थापन जमिनीच्या मगदुरानुसार ८ -१० दिवसांच्या अंतराने करावे. दर्जेदार व तजेलदार फळांच्या उत्पादनासाठी प्रतिझाड २५ ग्रॅम ट्रायकोडर्मा, २५ ग्रॅम अॅझोटोबॅक्‍टर, २५ ग्रॅम पीएसबी अशी जिवाणू खतांची मात्रा द्यावी. फळाची गुणवत्ता व आकारमान वाढण्यासाठी ०.५ टक्के फेरस सल्फेट (५ ग्रॅम प्रतिलिटर) किंवा ०.१ टक्के (१ ग्रॅम प्रतिलिटर) चिलेटेड लोहची फवारणी करावी. जमिनीमध्ये वाफसा स्थिती टिकवण्यासाठी सेंद्रिय पदार्थांचा आच्छादन म्हणून वापर करावा. फळांची गुणवत्ता व आकारमान वाढण्यासाठी ०.५ टक्के फेरस सल्फेट (५ ग्रॅम प्रतिलिटर) किंवा ०.१ टक्के (१ ते २ ग्रॅम प्रतिलिटर) चिलेटेड लोहची फवारणी करावी. संपर्क : डॉ. विजय अमृतसागर, ९४२०७५९२८६ (विभागीय कृषी संशोधन केंद्र सोलापूर)
