हवेच्या शुद्धीकरणासाठीही इनडोअर वनस्पती ठरू शकतात उपयुक्त

वाढत्या शहरीकरणासोबतच प्रदूषणाची समस्याही वेगाने वाढत आहे. त्यावर मात करण्यासाठी घरामध्ये वापरल्या जाणाऱ्या शोभेच्या वनस्पतींचा उपयोग होऊ शकत असल्याचे संशोधकांचे मत आहे. इटली येथील राष्ट्रीय संशोधन परिषदेतील वनस्पती शरीरशास्त्रज्ञ फ्रेडेरिको ब्रिली आणि सहकाऱ्यांनी योग्य इनडोअर झाडांच्या निवडीसोबत हवा शुद्धीकऱणाच्या तंत्राचा वापर करण्याचा एक पर्याय ‘ट्रेण्डस इन प्लॅंट सायन्स’ मध्ये प्रकाशित लेखातून सुचवला आहे.

औद्योगिकदृष्ट्या प्रगत देशांमधील बहुतांश लोकांचा ८० टक्क्यांपर्यंत वेळ हा घर आणि कार्यालयामध्ये जातो. ही कार्यालये बंदिस्त आणि वातानुकुलीत असतात. मात्र, अलीकडे या नियंत्रित वातावरणामध्ये रेंगाळणाऱ्या विषारी वायू उदा. कार्बन मोनॉक्साईड, ओझोन आणि अन्य सेंद्रिय वायू यांचे विपरीत परिणाम मानवी आरोग्यावर दिसू लागले आहेत. हे वायू प्रामुख्याने बाह्य प्रदूषण, फर्निचर, रंग, कार्पेट आणि कार्यालयातील उपकरणाद्वारे पसरतात. या वायूंच्या शोषणाचे काम वनस्पती चांगल्याप्रकारे करू शकतात. खरेतर नासा या संशोधन संस्थेमध्ये याविषयावर १९८० पासून काम करत आहे. सध्या घरे किंवा कार्यालयामध्ये वनस्पतींचा वापर शोभेच्या दृष्टीकोनातून होतो. मात्र, अधिक सजगतेने इनडोअर झाडांचा वापर केल्यास आरोग्यासाठीही फायदेशीर ठरू शकते. या वनस्पतींचा वापर स्मार्ट सेन्सर नेटवर्क आणि अन्य संगणकीय तंत्रज्ञानांसोबत करण्याची आवश्यकता ब्रिली व्यक्त करतात. त्यातून उपयुक्ततेमध्ये वाढ होणार आहे.

हवेच्या शुद्धीकरणासाठी वनस्पतींची उपयुक्तता

सूक्ष्मजीवही महत्त्वाचे... कोणत्याही वनस्पतीच्या वाढीसाठी सूक्ष्मजीवांची ( जिवाणू आणि बुरशी) आवश्यकता असते. हे घटक वनस्पतीच्या सर्व अवयवांवर असतात. त्यातील अनेक सूक्ष्मजीव प्रदूषणकारी घटकांच्या शोषणामध्ये मोलाची भूमिका निभावतात. मात्र, काही प्रजाती मानवी आरोग्यासाठी त्रासदायक (उदा. अॅलर्जी) ठरू शकतात. अशा उपयुक्त आणि त्रासदायक प्रजातींची नेमकी ओळख पटवणे गरजेचे आहे आणि त्या नेमक्या कोणत्या झांडावर आढळतात, याचाही वेध घेण्यासाठी अभ्यास केला जात आहे.