जमिनीवर पडणाऱ्या सूर्यप्रकाशामुळे जमिनीचे तापमान वाढते. बदलत्या तापमानाचे मातीवर भाैतिक, रासायनिक परिणाम होतात. त्याचप्रमाणे मातीमध्ये असलेल्या जैविक घटकांवरही परिणाम होतात. या साऱ्याचा परिणाम जमिनीच्या आरोग्यावर पर्यायाने पीक उत्पादनावरही होतो.
सूर्यप्रकाश जमिनीवर पोचेपर्यंत ओझोनचा थर, ढग, धुळीचे कण अाणि वातावरणातील बाष्प यामध्ये शोषला जाताे. काही परावर्तित होतो. त्यामुळे एकूण सूर्यप्रकाशाच्या केवळ १० टक्के भाग हा मातीचे तापमान वाढवण्यासाठी वापरला जातो.
बदलत्या तापमानामुळे परिणाम होणारे जमिनीतील घटक ः
उष्णता वाहकता
बाष्पीभवन ः पृथ्वीवर तापमानातील बदलामुळे पाण्याचे बाष्पीभवन होण्याचा दर कमी अधिक होत असतो. समुद्र, जमीन आणि जैविक, अजैविक घटकांतून पाण्याची वातावरणासोबत देवाणघेवाण सातत्याने सुरू असते. याला सामान्यतः जलचक्र असे म्हणतात. यासाठी लागणारी ऊर्जा ही सूर्यप्रकाश, परावर्तित होणारी किरणे आणि भूगर्भातील उष्णतेपासून मिळते.
बाष्पीभवनाचा दर कमी करण्यासाठी...
मातीचा रंग
मातीच्या रंगानुसार मातीची वैशिष्ट्ये, गुणधर्म अाणि मातीवर होणारे परिणाम
मातीचा रंग | मातीची वैशिष्ट्ये व गुणधर्म | मातीवर होणारे परिणाम |
काळा | जास्त प्रमाणात सेंद्रिय पदार्थ, व्हर्टिसोल, भेगा पडणारी, ढेकळे निघणारी, लवकर तापणारी व थंड होणारी | निचरा क्षमता अतिशय कमी, अनत्रीकरण (डीनायट्रीफिकेशन) जास्त होते, मशागतीसाठी कठीण |
पांढरा | लोह व मॅग्नीज ही खनिजे वाहून गेलेली माती. जास्त पावसाच्या प्रदेशात सापडते. | अन्नद्रव्य वाहून जातात, पाणी उपलब्धता कमी, निचरा क्षमता अतिशय जास्त असते. |
लाल | अतिशय चांगला निचरा क्षमता असलेली माती. लोह ऑक्सिडाईज्ड रूपात असतो. सेंद्रिय पदार्थांच्या उपलब्धतेनुसार रंग डद होत जातो. | स्फुरद सहजासहजी उपलब्ध होत नाही. पाणी उपलब्धतेसाठी मर्यादा येतात. |
पिवळा/पिवळसर ते तपकिरी | निचरा क्षमता लाल रंगाच्या मातीपेक्षा कमी, लोह हायड्रेटेड रूपात असल्यामुळे रंग गडद होत ाही. | मध्यम प्रमाणात स्फुरद उपलब्धता असते, पाणी उपलब्धता कमी, माती घट्ट असते. |
तपकिरी | मध्यम प्रमाणात सेंद्रिय पदार्थ असतात. लोहखनिज अाॅक्सिडाईज्ड स्वरूपात असते. | कमी ते मध्यम प्रमाणात स्फुरद पलब्धता, मध्यम प्रमाणात पाण्याची उपलब्धता. |
करडा/करडा ते हिरवा/निळसर | अत्यंत कमी निचरा क्षमता, चिकट, वायूच्या कमतरतेमुळे लोह, मॅग्नीज या खनिजांचा हिरवट ग मिळतो. | जमीन पाणथळ होते, अनत्रीकरण, जास्त प्रमाणात मिथेन हा घातक वायू तयार होतो. |
संपर्क : डॉ. मेहराज शेख, ९९७७३८७२०४, (मृदाशास्त्रज्ञ, मृदाशास्त्रज्ञ पथक, परभणी)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.