ग्रामीण भागामध्ये शेण, पिकांचे अवशेष मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहेत. प्रामुख्याने त्यांच्या ज्वलनातून ऊर्जा मिळवली जाते. मात्र, ज्वलनातून निर्माण होणारे वायू हे पर्यावरणासोबत स्वयंपाकघरामध्ये काम करणाऱ्या महिलांच्या आरोग्यासाठीही हानिकारक ठरतात. यावर बायोगॅस हा पर्याय फायदेशीर ठरतो. फर्रादापूर (ता. मेहकर, जि. बुलडाणा) येथील उद्धव पुंडलिक गाडेकर यांनी सुधारीत बायोगॅस उभारला असून, त्यातून उपलब्ध होणाऱ्या गॅसमुळे प्रति वर्ष 9 हजार रुपयांची, तर शेतात शेणस्लरीच्या वापरातून रासायनिक खतांवरील खर्चात सुमारे 10 हजार रुपयांची बचत साधली आहे. फर्रादापूर (ता. मेहकर, जि. बुलडाणा) येथील उद्धव पुंडलिक गाडेकर यांच्याकडे 15 एकर शेती आहे. सहा तास सोयाबीन त्यातच सातव्या तासाला तुरीच्या लागवडीचा पॅटर्न या भागातील शेतकऱ्याप्रमाणेच उद्धवही राबवतात. खरिपातील सोयाबीन, तुरीच्या काढणीनंतर रब्बी हंगामात सलग हरभरा लागवड असते. घरातील जनावरांच्या खाद्यासाठी 15 ते 20 गुंठ्यावर यशवंत जातीच्या चाऱ्याची लागवड केली आहे. या वर्षी दहा एकर क्षेत्रामध्ये हरभरा लागवड केली असून, प्रति वर्ष हरभऱ्याचे एकरी उत्पादन सरासरी आठ क्‍विंटलपर्यंत घेतात. पाच एकर क्षेत्रामध्ये गहू पीक असून, त्यापासून एकरी सरासरी दहा ते बारा क्‍विंटल उत्पादन मिळते.
बायोगॅसची केली उभारणी उद्धव यांच्या कुटुंबात आईवडील, पत्नी, दोन मुले असे सहा जण आहेत. स्वयंपाकासह अन्य कामांसाठी दर महिन्याला सरासरी एक सिलिंडर लागत असे. वाशीम जिल्ह्यामधील रामदास हाडे यांच्याकडे एका लग्नानिमित्त गेल्यानंतर त्यांना बायोगॅसची माहिती मिळाली. यातून सिलिंडरवरील खर्चाच बचत होत असल्याचेही समजले. त्यानंतर बायोगॅसची सविस्तर माहिती मिळवली. अनुदान असल्याचे कळाल्याने मेहकर पंचायत समितीचे कृषी विस्तार अधिकारी अशोक मुळे यांच्याशी संपर्क साधला. अनुदानासाठी प्रस्ताव दाखल केला. बायोगॅस उभारणीच्या प्रक्रियेने वेग घेतला. अकोला येथील कृषी विद्यापीठातील कुशल कामगार ज्ञानेश्‍वर तायडे यांच्या माध्यमातून बायोगॅस उभारला. त्यासाठी सुमारे 30 हजार रुपये खर्च आला. 2013-14 या वर्षात त्यांना बायोगॅस उभारणीसाठी आठ हजार रुपयांचे अनुदानही मिळाले.
अशी आहे संरचना
शेणाच्या स्लरीचा शेतात वापर
जनावरांपासून मिळते शेण
दुहेरी फायदा ः
पारंपरिक व सुधारीत बायोगॅस संयंत्राची तुलना डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठातील अपारंपरिक ऊर्जा स्राेत विभागातील तज्ज्ञ डॉ. अनिल कांबळे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार,
संपर्क ः उद्धव गाडेकर, 9763058363
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.