धोक्यातील वटवाघळांवरच ड्युरीयन फळउद्योग अवलंबून

ड्युरीयन फळझाडांच्या परागीकरणामध्ये मोलाची भूमिका निभावणाऱ्या वटवाघळांचा शोध नॉटिंगहॅम विद्यापीठातील संशोधकांनी घेतला आहे. आग्नेय आशियातील उडते लांडगे (फ्लाइंग फॉक्सेस) या नावाने ओळखली जाणारी ही वटवाघळाची प्रजाती सध्या धोक्यात आहे. त्यामुळे ड्युरीयन फळ उद्योगावरही त्याचा विपरीत परिणाम होणार आहे.

फ्रान्स येथील राष्ट्रीय नैसर्गिक इतिहास संग्रहालयातील संशोधिका डॉ. शिमा अब्दूल अझीज यांनी मलेशियातील नॉटींगहॅम विद्यापीठाच्या सहकार्याने आग्नेय आशियातील वटवाघळांचा अभ्यास केला आहे. त्यात त्यांना दुर्मिळ प्रजात उडते लांडगे (Pteropus hypomelanus) चे पुरावे मिळाले आहेत. ही वटवाघळाची प्रजाती ड्युरीयन फळांच्या (Durio zibethinus) उत्पादनामध्ये परागीकरणाद्वारे मोलाची भर घालते. या वटवाघळांच्या अस्तित्त्वाचे पुरावे कॅमेरा सापळ्यांच्या साह्याने मिळवण्यात आले आहे. हे संशोधन जर्नल ऑफ इकॉल़ॉजी अॅण्ड इव्हाल्युशनमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहेत.

आपल्या संशोधनाविषयी माहिती देताना डॉ. शिमा यांनी सांगितले, की या पूर्वी ड्युरीयन झाडांच्या परागीकरणासाठी लहान आकारांची वटवाघळे कार्यरत असल्याचे मानले जात असे. फ्लाइंग फॉक्सेस ही वटवाघळे आकाराने मोठी असून, त्यांच्यामुळे फुलांचे नुकसान होत असल्याचा समज होता. मात्र, आमच्या अभ्यासात नेमके उलटे आढळले आहे. फ्लाइंग फॉक्सेस हीच ड्युरीयन झाडांच्या परागीकरणामध्ये महत्त्वाची भूमिका निभावत असल्याचे पुरावे मिळाले आहेत.

फळांविषयी ...

फ्लाइंग फॉक्स धोक्यात... वटवाघळाची ही प्रजाती मोठ्या आकाराची असून, त्यांचे मांस हे अस्थमा, दम्यासारख्या विकारामध्ये औषधी मानले जाते. त्यामुळे त्यांची मोठ्या प्रमाणात शिकार व विक्री होते. आधीच जंगलांचे प्रमाण कमी होत असल्याने त्यांचे संख्या अत्यंत कमी झाली आहे. त्यात फळपिकांचे नुकसान करत असल्याने शेतकरीही त्यांची मोठ्या प्रमाणात शिकार करतात. या वटवाघळाची नोंद मलेशियातील धोक्यात असलेल्या प्राण्यांमध्ये होते. वास्तविक ही प्रजाती काही फळांच्या परागीकरणामध्ये मोलाची भूमिका निभावत असल्याचे नव्या संशोधनामध्ये पुढे आले आहे.