नत्रवाहक जनुकांच्या साह्याने भातातील नत्र वापर होईल कार्यक्षम

नत्रवाहक जनुक ओएसएनआरटी१.१ ए (OsNRT१.१A) याच्या साह्याने भाताची पक्वता लवकर करणे शक्य होऊ शकते. या संशोधनामुळे उत्पादन वाढीला चालना मिळणार असून, अतिरिक्त नत्रयुक्त खतांमुळे होणारे प्रदूषण रोखणे शक्य होईल. नत्रयुक्त खतांच्या वापरामुळे पिकांच्या उत्पनादमध्ये वाढ होत असली तरी अतिरिक्त वापराचे पर्यावरण आणि पिकांवरही विपरीत परिणाम होऊ शकतात. उदा. भात पिकामध्ये अतिरिक्त नत्राच्या वापरामुळे फुलोरा अवस्था लांबणीवर पडते, तसेच पीक उशिरा येणाऱ्या थंडीला बळी पडू शकते. भात पिकातील नत्राचे वहन करण्यामध्ये मोलाची भूमिका निभावणाऱ्या घटकाची ओळख पटविण्यामध्ये संशोधकांना यश आले आहे. या संशोधनामुळे भात पिकांच्या उत्पादन वाढीसोबतच फुलोरा प्रक्रियेला चालना देणे शक्य होणार आहे. उशिरा पक्वता येण्यापासून रोखल्यामुळे वेळेमध्ये बचत होणार आहे. नत्रयुक्त खते ही सामान्यतः नायट्रेट NO३- किंवा अमोनिकल NH४+ स्वरूपामध्ये दिली जातात. त्यामुळे एकरी उत्पादनामध्ये वाढ होते. मात्र, भातासारख्या पिकामध्ये वाहत्या पाण्यासोबत नत्र वाहून परिसरातील जलस्रोत प्रदूषित होऊ शकतात. गव्हासारख्या पिकामध्ये अतिरिक्त केलेल्या नत्र हवेत मिसळले जाऊन हवेच्या प्रदूषणाचा धोका वाढतो. या दोन्ही महत्त्वाच्या पिकामध्ये एकूण वापरलेल्या नत्रयुक्त खतांच्या सुमारे ४० टक्के खते पिकांना उपलब्ध होतात. उर्वरीत खते ही पाण्यामध्ये किंवा हवेमध्ये जातात. नत्रयुक्त खतांच्या वापरामुळे फुलोरा लांबणे, थंडीसाठी पीक संवेदनशील होणे अशा बाबी पिकांमध्ये दिसून येतात. या दोन्ही घटकांचा फटका पिकाच्या उत्पादनाला अप्रत्यक्षरीत्या बसतो. पिकाला उशीर झाल्यामुळे दोन किंवा तीन पिकांच्या पॅटर्न राबवता येत नाही.