कांदा बीजोत्पादनात चित्रदुर्गने गाठली स्वयंपूर्णता

कर्नाटकातील चित्रदुर्ग जिल्ह्यामध्ये कांदा लागवड मोठ्या प्रमाणात असूनही तुलनेने अत्यंत कमी प्रमाणात बिजोत्पादन होत असे. त्याचप्रमाणे उत्पादकताही अत्यंत कमी होती. या स्थितीवर मात करण्यासाठी चित्रदुर्ग येथील कृषी विज्ञान केंद्राने सुधारित जाती, एकात्मिक खत व्यवस्थापन या सोबत बीजोत्पादनाचा कार्यक्रम यांचा संगम साधला आहे. गेल्या पाच वर्षांपासून सुरू असलेल्या या प्रकल्पामुळे चित्रदुर्गसह अन्य शेजारी जिल्ह्यामध्ये अर्का कल्याण या सुधारित जातींची लागवड वाढली असून, बियाणेही स्थानिक पातळीवर उपलब्ध होत आहे. कर्नाटकातील मध्य कोरडवाहू भागामध्ये चित्रदुर्ग हा जिल्हा येतो. येथे सरासरी पर्जन्यमान ४५० ते ५०० मि.मि. इतके असून, नाचणी, मका, तूर, भुईमुग, कपाशी, नारळ, सुपारी, केळी, बाजरी अशी पिके घेतली जातात. खरिपामध्ये कांदा हे पीकही मोठ्या क्षेत्रावर (सुमारे १९१९३ हेक्टर) असून, सुमारे दोन लाख किलो बियाणे लागते. या बियांसाठी येथील शेतकरी प्रामुख्याने महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांवर अवलंबून असतात. यामध्ये स्वयंपूर्णता मिळवण्याच्या उद्देशाने बीजोत्पादन तंत्रज्ञान येथील शेतकऱ्यांना शिकवण्याचा प्रयत्न येथील चित्रदुर्ग येथील कृषी विज्ञान केंद्राने केला आहे. त्याचप्रमाणे या जिल्ह्यातील कांदा उत्पादन हेक्टरी सरासरी १९.५ टन असून, ते ३० टनापर्यंत वाढवणे शक्य आहे. त्यासाठी कांदा उत्पादनाचे नेमके तंत्रज्ञान शेतकऱ्यांपर्यंत पोचवण्यात येत आहे. ही समस्या होती... कांद्याची पात वेडीवाकडी होण्याचे प्रमाण अधिक होते. हे अन्नद्रव्यांचे व्यवस्थापन योग्य नसल्याचे लक्षण होते. तसेच हे उत्पादन कमी येण्याचे मुख्य कारण होते. पिकांच्या व्यवस्थापन प्रशिक्षणासोबतच मोठ्या प्रमाणात प्रात्यक्षिकेही केव्हिकेद्वारे घेण्यात आली. शेतकऱ्यांच्या सहकार्याने गेल्या पाच वर्षांपासून केव्हिकेने कांदा बीजोत्पादनाचा कार्यक्रम राबवत आहे. खरिपामध्ये कांद्याचे उत्पादन घेणाऱ्या शेतकऱ्यांचे प्रमाण मोठे असून, त्या तुलनेमध्ये कमी प्रमाणात रब्बीमध्ये स्थानिक जातींचे बीजोत्पादन शेतकरी करत असत. त्यांना नवीन सुधारित जातींची जोड व प्रोत्साहन देण्यात आले.

उत्पादनासह फायद्यातही झाली वाढ