गव्हावरील तांबेरा रोगाच्या निदानासाठी जनुकीय तंत्र फायदेशीर

गव्हावरील तांबेरा रोगाच्या निदानासाठी जनुकीय तंत्र फायदेशीर
गव्हावरील तांबेरा रोगाच्या निदानासाठी जनुकीय तंत्र फायदेशीर

ऑस्ट्रेलियातील संशोधकांनी गहू पिकामध्ये नुकसानकारक ठरणाऱ्या तांबेरा रोगाचे निदान करण्यासाठी जनुकीय तंत्रज्ञानाचा अवलंब केला आहे. त्यांनी तांबेरा प्रादुर्भावामुळे गहू पिकातील प्रतिकारक यंत्रणा कार्यान्वित करणाऱ्या नेमक्या जनुकांचा शोध घेतला असून, त्याद्वारे रोगाचे नेमकेपणाने व त्वरित निदान करणे शक्य होणार आहे. हे संशोधन ‘जर्नल सायन्स’मध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.

   प्राचीन काळी दुष्काळामुळे अन्नधान्य उत्पादनावर विपरीत परिणाम होत असे. मात्र अलीकडे काही वर्षांमध्ये रोगांचा सातत्याने प्रादुर्भाव होत असल्याने गव्हाचे उत्पादनामध्ये घट होत आहे. त्यातील तांबेरा या जगभर आढळणाऱ्या रोगाविरुद्ध सिडनी विद्यापीठातील संशोधकांनी संशोधन केले आहे. रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर काही तासामध्येच त्याच्या नमुन्याचे विश्लेषण करण्याचे तंत्रज्ञान तयार केले आहे. पूर्वी या विश्लेषणासाठी काही आठवडे लागत असत. या काळामध्ये रोगाच्या प्रादुर्भाव वेगाने वाढून पिकांचे नुकसान होत असे. किंवा अंदाजाने रोगनियंत्रणाचे उपाय करावे लागत. त्याविषयी माहिती देताना सिडनी विद्यापीठातील प्रो. रॉबर्ट पार्क यांनी सांगितले, की डीएनए चाचणीतून गहू पिकावरील तांबेरा रोगाचे निदान वेगाने करणे शक्य होणार आहे. त्यासाठी गव्हातील तांबेरा रोगाचा प्रादुर्भाव होताच कार्यरत होणारे प्रतिकारक जनुक ( Sr५०) शोधण्यात आले आहे. फवारणीचा निर्णय घेणे सोपे होईल. या जनुकाचा वापर अधिक उत्पादनक्षम गहू जातीमध्ये करता येईल.

  • तांबेरा रोगाचा प्रसार पूर्व आफ्रिका ते युरोप सर्वत्र होत आहे. गेल्या वर्षीच स्वीडनमध्ये त्याचा प्रादुर्भाव दिसला होता. पुढे त्याचा आशिया आणि अमेरिकेमध्येही त्याच्या प्रादुर्भावाची भिती आहे. या रोगाचे निदाने त्वरेने करणे शक्य झाल्यास नियंत्रणाचे उपायही वेळेवर करता येतील. त्याचा फायदा रोगाचा प्रसार रोखण्यासाठी होऊ शकतो. १९७३ मध्ये ऑस्ट्रेलियामध्ये झालेल्या तांबेरा प्रादुर्भावामुळे ३०० दशलक्ष डॉलरचे नुकसान झाले होते.
  • गहू धान्याची मागणी सातत्याने वाढत असून, विकसनशील देशामध्ये २०५० पर्यंत हे प्रमाण ६० टक्क्यांपर्यंत जाण्याची शक्यता कॉमनवेल्थ सायंटिफिक इंडस्ट्रिअल रिसर्च ऑर्गनायझेशन चे डॉ. पीटर डॉड्डस यांनी व्यक्त केले.  
  • सिडनी विद्यापीठातील संशोधक विद्यार्थी जियापेंग चेन हे तांबेरा रोगाचे जनुकीय संरचना आणि विश्लेषणावर काम करत आहे. सातत्याने बदलत असलेल्या या बुरशींचे योग्य निदान करण्यासाठी यातील काही जनुके उपयुक्त ठरू शकतात. काही तांबेरा प्रजाती या Sr५० जुनकाच्या प्रतिकारकतेवर मात करू शकतात. मात्र, त्यामधील म्युटेशन ओळखले असून, त्याला AvrSr५० असे नाव दिले आहे. त्यामुळे वनस्पतीची प्रतिकारक यंत्रणा ही बुरशीच्या प्रथिनांना सरळ ओळखू शकते. त्याचा फायदा रोगाला रोखण्यासाठी होऊ शकतो.
  • Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Related Stories

    No stories found.
    Agrowon
    agrowon.esakal.com