स्टार्च शिजवण्यासह खाण्याचे पहिले पुरावे आढळले

दक्षिण आफ्रिकेतील क्लासीज नदी परिसरातील गुहांमध्ये जळलेल्या अन्नांचे नमुने संशोधकांना मिळाले असून, हा वनस्पतीजन्य स्टार्च भाजणे आणि खाण्यासंदर्भातील पहिला पुरावा मानण्यात येत आहे. याचा कालावधी १.२० लाख वर्षांपूर्वीचा असून, या काळात माणूस कंदमुळे भाजून, त्याचे स्टार्च खात असल्याचे दिसून आले आहे. हे आंतरराष्ट्रीय पुरातत्त्व शास्त्रज्ञांचे संशोधन जर्नल ऑफ ह्युमन इव्हॅल्युएशनमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे. मानवामध्ये स्टार्च पचवणाऱ्या जनुकांचे गुणन हे पुढे आहारामध्ये स्टार्चचे प्रमाण वाढल्याने झाल्याचे एक गृहितक मांडले जात होते. मात्र, त्यासाठी कोणताही पुरावा उपलब्ध होत नव्हता. मात्र, दक्षिण आफ्रिकेतील क्लासीज नदी परिसरातील गुहांमध्ये आंतरराष्ट्रीय पुरातत्त्व शास्त्रज्ञांसह आंतरशाखीय संशोधकांच्या गटाने उत्खनन केले. या उत्खननामध्ये कंदमुळे आणि अन्य घटक भाजून त्यापासून तयार खाद्यपदार्थांचे जळलेले अवशेष मिळाले आहेत. या विषयी माहिती देताना केम्ब्रिज विद्यापीठातील पुरातत्त्व विभागातील संशोधिका सिंथिया लार्बे यांनी सांगितले, की सुरवातीच्या काळामध्ये माणूस हा स्टार्चयुक्त आहार घेत असल्याचे प्रथमच समोर आले आहे. हे पुरावे जनुकीय आणि जैविकदृष्ट्या महत्त्वाचे आहेत. मध्य अश्मयुगातील समुदायांमध्ये वनस्पती आणि अग्नी यांची भूमिका शोधण्याचा प्रयत्न करण्यात येत आहे. १.२० लाख ते ६५ हजार वर्षांपूर्वीच्या काळामध्ये दक्षिण आफ्रिकेतील या प्रदेशातील मानवाच्या आहारामध्ये विविध पदार्थांचा समावेश दिसून येतो. त्यामध्ये शिजवलेले अन्न आणि स्टार्च असलेली मुळे आणि कंद यांचाही समावेश आहे. या काळामध्ये दगडाच्या अवजारांमुळे शिकारीच्या पद्धतीमध्ये बदल झाला असला तरी ते मुळे आणि कंद शिजवत असल्याचे दिसून येते. दक्षिण आफ्रिकेतील जोहान्सबर्ग येथील पुरातत्त्व आणि पर्यावरणशास्त्र अभ्यास यातील प्रो. साराह वुर्झ यांनी सांगितले, की सुरवातीच्या काळामध्ये मानव जमात ही संतुलित आहार घेत होती. या लोकांनी अत्यंत हुशारीने पर्यावरणाच्या सहकार्याने योग्य त्या अन्न आणि औषधांचा वापर सुरू केला होता. आहारामध्ये शिजवलेल्या मुळे आणि कंदासोबत शेलफिश, मासे आणि लहान मोठ्या वनस्पती यातून प्रथिने आणि मेद यांची गरज भागवली जात होती. या समुदायांनी १.२० लाख वर्षांपूर्वी दाखवलेली पर्यावरणविषयी बुद्धिमत्ता ही अचंबित करणारी आहे. लार्बे म्हणाल्या की, यातून एक महत्त्वाची बाब पुढे येते ती म्हणजे शेती सुरू झाल्यानंतर स्टार्चयुक्त आहाराचा वापर सुरू झाल्याचे गृहितक मागे पडते. स्टार्चचा वापर मानवाच्या इतिहासामध्ये आणखी मागे जातो. गेल्या १० हजार वर्षांपूर्वी आफ्रिकेमध्ये शेतीला सुरवात झाली आहे. त्याच्या कितीतरी आधी मानवाचा आहार वनस्पतीच्या साह्याने संतुलित करण्याचा प्रयत्न यातून दिसून येतो. संशोधनातील महत्त्वाचे...