कमी तीव्रतेच्या वणव्यांचाही मातीच्या संरचनेवर होतो परिणाम

कमी तीव्रतेचे वणवे किंवा मर्यादित प्रमाणात आगींमुळे मातीवर फारसे विपरीत परिणाम होत नसल्याचे दीर्घकाळापासून शास्त्रज्ञ आणि वन व्यवस्थापकांचे मत होते. मात्र, मर्सेड येथील कॅलिफोर्निया विद्यापीठ आणि डेझर्ट रिसर्च इन्स्टिट्यूट येथे झालेल्या दोन अभ्यासामध्ये अशी स्थिती नसल्याचे स्पष्ट झाले आहे. येथे कमी तीव्रतेच्या आगीमुळे मातीची संरचना आणि सेंद्रिय घटकांवर होणाऱ्या परिणामांचा अभ्यास करण्यात आला. लास वेगास जवळच्या हमबोल्ड - तोयाबे राष्ट्रीय वनामध्ये जुलै आणि ऑगस्ट २०१३ या काळात मर्यादित स्वरूपाच्या व कमी कालावधीच्या आगींचा जमिनीवर होणारा परिणाम तपासण्यात आला. येथील अर्ध कोरड्या स्थितीमध्ये तापमानातील वाढही मर्यादित राहील व २५० अंश सेल्सिअसपेक्षा अधिक होणार नाही, याची काळजी घेतली होती. अशा आगी मातीसाठी हानीकारक ठरत असल्याचे अभ्यासात दिसून आले. याविषयी माहिती देताना कॅलिफोर्निया विद्यापीठातील सहायक प्रा. टीमरॅट घेझेहेई यांनी सांगितले, की जेव्हा अधिक तीव्रतेचे वणवे किंवा आगी लागतात, तेव्हा मातीतील सेंद्रिय कर्ब जळून जाऊन त्याचे त्वरित विपरीत परिणाम होतात. कमी तीव्रतेच्या आगीमुळे त्वरित असे कोणतेही परिणाम दिसत नाही. मात्र, अशा आगीमुळे मातीच्या संरचनेवर होणारा विपरीत परिणाम दीर्घकाळानंतर दिसून येतो. डेझर्ट रिसर्च इन्स्टिट्यूट येथील पर्यावरणशास्त्र संशोधक मार्कस बेर्ली हे २००९ पासून कमी तीव्रतेच्या आगीच्या परिणामांचा अभ्यास करत आहेत.

दीर्घकालीन परिणाम दुसऱ्या अभ्यासामध्ये कमी तीव्रतेच्या उष्णतेचे मातीतील विविध प्रकारच्या सेंद्रिय घटकांचा दर्जा आणि प्रमाणावर होणारे परिणाम ७० दिवसांच्या कालावधीमध्ये तपासण्यात आले आहे. त्यात उष्णतेमध्ये सेंद्रिय कर्बाचे रूपांतर कार्बन डाय ऑक्साईडमध्ये होण्याच्या प्रक्रियेला वेग येतो. जेथे जमीन ओलसर होती, तेथे मातीची धूप होण्याचे प्रमाण अधिक आढळले आहे. त्याचप्रमाणे पाणी मुरण्याचा वेगही कमी होतो. त्यामुळे अपधाव (वाहत्या पाण्याचे प्रमाण) वाढतो. हे संशोधन ‘फ्रंटियर्स इन एन्व्हायर्नमेंटल सायन्स’ मध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.