चालू हंगामात सुरवातीच्या काळात कपाशीवरील गुलाबी बोंड अळीच्या प्रादुर्भावाचे प्रमाण कमी करणे शक्य झाले. परंतु काही तुरळक शेतकऱ्यांनी जरी कापसाची फरदड घेतली तर अळीचे जीवनचक्र पूर्ण करण्यासाठी खाद्य व वाढीव कालावधी मिळेल. त्यामुळे पुढील हंगामात कपाशीवर गुलाबी बोंड अळीचे प्रमाण वाढून नुकसान होऊ शकते.
चालू हंगामात जुलै महिन्याच्या अखेरच्या आठवड्यात व ऑगस्ट महिन्‍यात गुलाबी बोंड अळीचा प्रादुर्भाव मोठ्याप्रमाणात आढळून आला. परंतु, या अळीच्या व्यवस्थापनासाठी शेतकऱ्यांनी व्यापक प्रमाणात एकत्मिक कीड व्यवस्थापनाचे उपाय अवलंबिल्यामुळे सप्टेंबर महिन्यापासून गुलाबी बोंड अळीचा प्रादुर्भाव अधिक प्रमाणात आढळून आला नाही. त्याचा परीणाम म्हणून पहिल्या वेचणीमध्ये कापसाची प्रत चांगली मिळाली. परंतु, चालू वर्षात खरिपातील पावसाचे प्रमाण कमी असल्यामुळे कोरडवाहू पिकाच्या उताऱ्यामध्ये घट झाल्याचे दिसून येते. राज्यामध्ये कापूस पिकाची लागवड चालू हंगामात ४२.५३ लाख हेक्टर क्षेत्रावर झाली. कापूस पिकाखालील एकूण क्षेत्रापैकी जवळपास ८५ ते ९० टक्के क्षेत्र कोरडवाहू लागवडीमध्ये येते. उर्वरित बागायती क्षेत्र आणि ज्या भागात एखादे सिंचन देण्याची उपलब्धता असल्यास अशा भागामध्ये कापूस पिकाची फरदड घेण्यात येते.
फरदड कापूस कापसाच्या वेचण्या झाल्यानंतर सिंचन उपलब्ध असलेल्या जमिनीमध्ये पाणी देऊन पुन:श्च कापूस पीक घेतले जाते. अशा वेळी पिकापासून जोमदार उत्पन्न मिळण्यासाठी पाणी, खते, कीटकनाशके यांचा वापर करून कापूस पीक मार्च महिन्यानंतरही घेतले जाते.
फरदड का घेतली जाते? कापसाची फरदड न घेतल्यास खरिपातील कापूस पिकाची वेचणी झाल्यानंतर पुढील रब्‍बी पश्चात हंगामामध्ये नवीन पीक घेण्यापूर्वी जमिनीची मशागत करून दुसऱ्या पिकाची पेरणी करावी लागते. त्यासाठी जमिनीच्या माशागतीवरील खर्च, पेरणीचा खर्च आणि पुढील पिकाच्या बियाण्याची किंमत या बाबींवरील एकूण खर्च टाळला जातो. त्यामुळे बचत करून हंगामामध्ये लागवड झालेल्या कापूस पिकापासूनच फरदड कापसाचे वाढीव उत्पादन मिळते. त्यामुळे प्रतिएकर क्षेत्रापासून कापूस पिकाची मिळणारी उत्पादकता वाढते. थोडक्यात उत्पादन खर्चामध्ये विशेष वाढ न करता अधिक उत्पादन मिळविता येते. यामुळे शेतकरी कपाशीची फरदड घेण्यासाठी इच्छुक असतात.
फरदडीतील जोखीम
गुलाबी बोंड अळीचा प्रादुर्भाव
ः डॉ. खिजर बेग, ७३०४१२७८१० ः अरविंद पांडागळे, ७५८८५८१७१३ (डॉ. बेग कापूस संशोधन केंद्र, नांदेड येथे कापूस विशेषज्ज्ञ तर पांडागळे कृषी विद्यावेता आहेत.)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.