सोयाबीन : तूर आंतरपीक घेताना सुधारित पट्टापेर पद्धतीचा अवलंब करावा. त्याच्या दोन पद्धती असून, ही पेरणी बैलजोडीचलीत पेरणीयंत्र, ट्रॅक्टरचलीत पेरणीयंत्र, बीबीएफ प्लँटरद्वारे करता येते. ही पद्धती अन्य मूग ः तूर, उडीद : तूर, मटकी : तूर यामध्येही वापरता येते.
जिरायती शेतीमध्ये अनेक शेतकरी सोयाबीन व तूर या आंतरपीक पद्धतीचा अवलंब करतात. सामान्यतः ट्रॅक्टर अथवा बैलजोडीद्वारे पेरणी करताना चार ओळी सोयाबीन : दोन ओळी तूर, चार ओळी सोयाबीन : एक ओळ तूर, पाच ओळी सोयाबीन : दोन ओळ तूर ही पद्धत अवलंबतात. यात मुख्य पीक असलेल्या सोयाबीनचे उत्पादन कमी न होता तूर पिकाची उत्पादकता वाढविण्यासाठी व्यवस्थापनाची गरज असते.
आंतरपीक पद्धतीमध्ये तूर पिकासंदर्भात आढळणाऱ्या प्रमुख समस्या : मुख्य पिकाची कापणी, काढणी, मळणी होईपर्यंत तुरीचे पीक पूर्णपणे दुर्लक्षित राहते. सोयाबीनसारखे मुख्य पीक पसरट वाढून जमीन झाकण्यासोबत दाटी करते. परिणामी तुरीचे पीक झाकोळले जाते. तुरीच्या वाढीवर त्याचा परिणाम होतो. मुख्य पिकांच्या उंचीपर्यंत तूर पिकाच्या मुख्य खोडावरील फांद्या सुकतात, गळतात. अशा प्रकारे फांद्याची संख्या कमी होऊन तुरीची उभट वाढ होेते.
उपाययोजना
सोयाबीन : तूर पट्टापेर पद्धत ट्रॅक्टरचलीत सात दात्याचे पेरणी यंत्राद्वारे : ट्रॅक्टरचलीत पेरणीयंत्र सामान्यत: सात दात्याचे असते. याद्वारे सोयाबीन : तूर आंतरपीक पट्टापेर करताना तीन ओळी सोयाबीन : दोन ओळी तूर, चार ओळी सोयाबीन : एक ओळ तूर याप्रमाणे नियोजन करता येते. आंतरपीक पद्धतीत सोयाबीनसोबत तुरीची एक ओळ अथवा दोन ओळी घ्यावयाच्या याचा निर्णय शेतकऱ्यांनी आपल्या पसंतीनुसार घ्यावा. तीन ओळी सोयाबीन : दोन ओळी तूर
चार ओळी सोयाबीन : एक ओळ तूर
बीबीएफ प्लँटरने पेरणी : या ट्रॅक्टरचलीत पेरणी यंत्राद्वारे सोयाबीनची पेरणी रुंद वरंबा व सरी पद्धतीने करता येते. यामध्ये दोन्ही बाजूला प्रत्येकी एक नांगराची फाळ लावलेली असल्याने पेरणी करतेवेळी दोन्ही बाजूला नाली तयार होते. या यंत्रावर बियाणे व खत पेरण्यासाठी पेटी दिलेली असते. या माध्यमातून चार दाती पेरणीयंत्राद्वारे सोयाबीन चार ओळीमध्ये गादीवाफ्यावर पेरणे शक्य होते. याद्वारे सोयाबीन व तूर आंतरपीक घेताना बीबीएफ प्लँटर प्रत्येक वेळी पलटून येताना व जाताना पेरणीच्या अंतरानुसार म्हणजेच दोन ओळीतील अंतरानुसार एक ओळ सुटेल एवढी जागा सोडून द्यावी. म्हणजेच प्रत्येक चार ओळी सोयाबीनच्या गादीवाफ्यानंतर एक ओळ मावेल एवढा लांब वरंबा (छोटा गादी वाफा) तयार होतो. या खाली ठेवलेल्या छोटया गादीवाफ्यावर सोयाबीन पेरणीसोबतच महिलांच्या साह्याने सरळ रेषेत तुरीचे टोकण करावे. तुरीचे बियाणे डोबताना दोन झाडातील अंतर साधारणत: २० सेंमी राखत एका ठिकाणी २ बिया, सुमारे ४-५ सेंमी खोलीवर डोबाव्यात. अशाच प्रकारे मूग-तूर, उडीद-तूर, मटकी-तूर या पिकांची सुधारीत पट्टापेर पेरणी बीबीएफ प्लँटरने करता येते.
महत्त्वाचे : पट्टापेर पद्धतीमध्ये सुरुवातीचे ३५-४० दिवस खाली ठेवलेल्या ओळीमुळे खूप जागा वाया गेल्याचा समज होऊ शकतो. मात्र, साधारणत: ५५-६० दिवसामध्येच पिकाची वाढ होऊन ही जागा पूर्णपणे व्यापली जाते. केवळ पाऊलवाट शिल्लक राहते. ही पायवाट पिकाची निगराणी, निरीक्षण, फवारणी यासाठी फायदेशीर ठरते.
संपर्क : जितेंद्र दुर्गे, ९४०३३०६०६७ (श्री शिवाजी कृषी महाविद्यालय, अमरावती)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.