कडवंची : घरापुरते दूध अन् शेणखतासाठी पशुपालन

द्राक्षाचे गाव असलेल्या कडवंचीमधील प्रत्येक शेतकऱ्याचे पशुपालनाकडेही तेवढेच लक्ष आहे. प्रत्येकाच्या गोठ्यात गाय, म्हैस, बैल यांसह किमान चार शेळ्या, मेंढ्याही दिसतात. २०१२ मध्ये झालेल्या ऐकोणीसाव्या पशुगणनेनुसार कडवंचीमध्ये ४३६ बैल, ३०५ गायी, ९३ म्हशी, २०२ मेंढ्या आणि १९ शेळ्या होत्या. सध्या होत असलेल्या पशुगणनेत ही संख्या निश्‍चितच वाढलेली असेल.

गावात किरकोळ स्वरूपात शेतकरी दुग्ध व्यवसाय करतात. प्रामुख्याने दुभत्या गायी, म्हशी या केवळ घरापुरते दुभते राहावे आणि शेतीला पुरेसे शेणखत उपलब्धतेसाठीच सांभाळल्या जातात. शेतीकामाच्या व्यापातून वेळ मिळाला आणि थोडेफार अधिकचे दूध शिल्लक राहात असेल तर जालना-सिंदखेडराजा मार्गावर असलेल्या हॉटेल व्यावसायिकांना विक्री केली जाते.

शेळीपालनाकडे कल वाढला

दुभती जनावरे, शेळ्या केवळ दुभत्यासाठी नाही तर शेतीला शेणखत मिळावे म्हणून आम्ही सांभाळतो. गावातील बहुतांश शेतकरी याच उद्देशाने शेळीपालन, म्हैसपालन, गाईपालन करतात. बायोगॅस स्लरीमुळे जमिनीचा पोत टिकवून ठेवण्यास आम्हाला मदत होते. माझ्याकडे दोन गीर व एक संकरीत गाय आहे. याशिवाय दहा शेळ्या आहेत. गावातील प्रत्येकाच्या गोठ्यात किमान दोन, तीन शेळ्या दिसतात. गेल्या काही वर्षात शेतकऱ्यांचा शेळीपालनाकडे कल वाढला आहे. - कैलास क्षीरसागर, पशुपालक