पूर्व-पश्चिम लागवडीमध्ये कर्बवायू वाहून गेल्याने पिकांच्या वाढीवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो. दक्षिण उत्तर लागवडीमध्ये कर्बवायू अधिक काळ साठून पिकांकडून शोषला गेल्याने उसातील अन्ननिर्मिती प्रक्रिया वेगाने होते. त्याचा फायदा उत्पादनवाढीसाठी होतो. थोडक्यात, ऊस लागवडीची दिशा आणि कर्बवायू साठवण यामधील संबंध सरळ उत्पादन वाढीशी जोडला जातो. उसामध्ये ठिबक सिंचन संच बसविण्याचे निश्चित झाल्यानंतर कृषी अभियंत्यास बोलवून क्षेत्राचे सर्वेक्षण करून घ्यावे. या सर्वेक्षणामध्ये जमिनीचा प्रकार, उतार, पाण्याचे साधन व ताशी पाणी देणारा पंप, उन्हाळ्यात पाण्याची उपलब्धता व भविष्यात होणारे वाढीव क्षेत्र याचा विचार केला जातो. त्यानुसार योग्य आराखडा तयार करून घ्यावा. तयार केलेल्या आराखड्यामध्ये आपण स्वत:हून काहीही बदल करू नयेत. आराखडा तयार करतेवेळी उसाची लागण दक्षिण-उत्तर होेईल, याचा विचार करावा. पूर्व-पश्चिम लागवडीपेक्षा दक्षिण-उत्तर लागवड केलेल्या उसाचे उत्पादन १२ ते १५ टक्के नेहमी अधिक येते.या पद्धतीने केलेल्या लागवडीतील उसाच्या पानाचा १०० वर्गसेंटिमीटर भाग ताशी २.०८ मिलीग्रॅम ते १०.०१ मिलीग्रॅम कार्बन डाय ऑक्साईडचे शोषण करत असल्याचे प्रयोगात संशोधकांना (१९२०) आढळले आहे.एका उसाला तीन ते चार महिन्यांनंतर कायमस्वरूपी दोन सरीतील अंतरानुसार १२ ते १६ पाने हिरवी असतात. या पानाचे आकारमान ६ ते ८ हजार वर्ग सेंटिमीटर होईल. कर्बशोषणात होणाऱ्या वाढीमुळे उत्पादनातही वाढ होते. (तक्ता पहा.)
| अ. नं. | वेळ | कार्बन डाय ऑक्साईड शोषण मिलिग्रॅम प्रति तास, प्रति १०० वर्ग सें. मी. उसाचे पान | कालावधी, तास | एकूण कार्बन डाय ऑक्साईड मिलिग्रॅम प्रति १०० वर्ग सें.मी. ऊस पान | एकूण ऊस पानांचे क्षेत्रफळ, वर्ग सें.मी. (१२ ते १६ पाने हिरवी) | कार्बन डाय ऑक्साईड वायूचे शोषण, ग्रॅम प्रति दिवस |
| (उसाची जात - को-८६०३२, को-७४०, को-७२१९, को-४१९) | ||||||
| १ | ६.०० ते ८.०० | ३.१० | २.०० | ६.२० | ६००० | ३७.२० |
| २ | ८.०० ते १०.०० | ६.०० | २.०० | १२.०० | ६००० | ७२.०० |
| ३ | १०.०० ते १२.०० | ३.१० | २.०० | ६.२० | ६००० | ३७.२० |
| ४ | १२.०० ते २.०० | ३.२० | २.०० | ४.१६ | ६००० | ३८.४० |
| ५ | २.०० ते ४.०० | ५.५० | २.०० | ७.५३ | ६००० | ६६.०० |
| ६ | ४.०० ते ६.०० | ४.३० | २.०० | १३.७५ | ६००० | ५१.६० |
| संदर्भ याप, १९२० | २५.२० | १२.०० | ५०.४० | ६००० | ३०२.४० | |
| (उसाची जात - को सी -६७१, को- २६५, को- ९८०५, को-०३१०२, को- १०,००१, को-८००५) | ||||||
| १ | ६.०० ते ८.०० | ३.१० | २.०० | ६.०२ | ८००० | ४९.६० |
| २ | ८.०० ते १०.०० | ६.०० | २.०० | १२.०० | ८००० | ९६.०० |
| ३ | १०.०० ते १२.०० | ३.१० | २.०० | ६.२ | ८००० | ४९.६० |
| ४ | १२.०० ते २.०० | ३.२० | २.०० | ६.४ | ८००० | ५१.२० |
| ५ | २.०० ते ४.०० | ५.५० | २.०० | ११.०० | ८००० | ८८.०० |
| ६ | ४.०० ते ६.०० | ४.३० | २.०० | ८.६० | ८००० | ६८.८० |
| संदर्भ - गुडींग, १९४२ | २५.२० | १२.०० | ५०.४० | ८००० | ४०३.२० | |
उसाची लागवड आणि कर्बवायू शोषण यांचा संबंध
बांधावर शेवरीची लागवड फायद्याची... काही ठिकाणी अनेक कारणांमुळे दक्षिण उत्तर लागवड शक्य होत नाही. यात शेताची लांबी-रुंदी, जमिनीचा उतार, सोईस्कर रस्ता, शेती करण्याची सवय अशा अनेक अनेक अडचणी असतात. पूर्व-पश्चिम लागवड केल्यास उसाच्या सर्व बाजूंनी वारा थोपविण्यासाठी / थांबविण्यासाठी शेवरी अथवा जनावरांच्या चाऱ्यासाठी उंच वाढणाऱ्या गवताचा ताटवा लावावा. कर्बवायू फडामध्ये रोखणे शक्य होते. ऊस उत्पादनात घट येणार नाही. पूर्वी ऊस लागवडीनंतर शेवरीचा ताटवा / ओळ लावली जात असे. मात्र, अलीकडे शेवरी काढण्यासाठी शेतमजूरांची उपलब्धता किंवा आंतर मशागतीसाठी होणारी अडचण या कारणामुळे शेवरी लावत नाहीत. शेवरी लावणे हे ऊस उत्पादनवाढीसाठी शास्त्रीय दृष्ट्या फायद्याचे ठरते.
संपर्क : विजय माळी, ०९४०३७७०६४९ (वरीष्ठ कृषी विद्यावेत्ता, जैन इरिगेशन सिस्टीम्स् लि, जळगाव)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.