संपूर्ण स्वयंचलित नियंत्रित शेतीचे उभारले प्रारूप

संपूर्ण नियंत्रित पद्धतीने पिकाची वाढ करण्याच्या उद्देशाने औरंगाबाद येथील राजेंद्र फुफाटे यांनी प्रारूप सयंत्र तयार केले आहे. हायड्रोपोनिक्स तंत्रज्ञान, स्वयंचलित सिंचन, तापमान व आर्द्रता नियंत्रण व्यवस्था, कृत्रिम प्रकाशाने प्रकाश संश्लेषणात वाढ करणे, अशा अनेक तत्त्वांचा एकत्रित वापर त्यांनी त्यात केला आहे.   शेती यशस्वी करण्यामध्ये मानवी व्यवस्थापनासह वातावरणातील अनेक घटकांचा समावेश असतो. या बहुतांश सर्व घटकांना नियंत्रित केल्यास शेती शाश्वत होऊ शकेल, या विश्वासाने औरंगाबाद येथील राजेंद्र फुफाटे गेल्या पाच-सहा वर्षांपासून प्रयत्न करत आहेत. त्यांनी उपलब्ध अत्याधुनिक तंत्राचा वापर एकत्रितरीत्या एका सयंत्रातच बसवण्याचा प्रयत्न केला. त्यातून पाण्याचा कार्यक्षम वापर साधला असून, स्वयंचलित तापमान नियंत्रण केले आहे. कृत्रिम प्रकाशाची सोय केल्याने इनडोअरही पिकांची वाढ करता येईल. पिकाचे चोरी व जनावरांपासूनचे नुकसान टाळण्यासाठी व संरक्षणासाठी विविध सेन्सर, सायरन, फ्लॅशर यांचा उपयोग केला. या यंत्राला त्यांनी ‘जीवनदाता’ असे नाव दिले आहे. सध्या या प्रारूप यंत्राचा आकार अत्यंत लहान असला तरी, त्यामागील कल्पकता लक्षणीय आहे. अशी आहे यंत्राची रचना

चाचण्या ः या छोट्या सयंत्रामध्ये गेल्या दोन वर्षांमध्ये पालक, गहू, ज्वारी आणि गवती चहाची वाढ केली. पालकाच्या चार बीजांपासून १२६ ग्रॅम बीजोत्पादन झाले. गव्हाच्या ३३ दाण्यांपासून ७५ ग्रॅम उत्पादन झाले. ज्वारीच्या तीन दाण्यांपासून १८० ग्रॅम उत्पादन झाले. गवती चहाच्या १० कंदापासून ४१० ग्रॅम उत्पादन मिळाले. सयंत्राचा आकार लहान असून, चाचण्याही अल्प प्रमाणात असल्या तरी त्यातील यशाने हुरूप मिळाल्याचे राजेंद्र फुफाटे सांगतात.   सयंत्रातील सुविधा

अ) यंत्रामध्ये पाण्यासाठी दोन टाक्या आहेत. प्रतिदिवस एक लिटरप्रमाणे पाणी वापर गृहित धरल्यास १०० दिवस पाणी पुरते. कुंड्यातून झिरपणारे पाणी त्यात जमा केल्यास १२५ दिवसांपर्यंत पुरू शकते. ब) दुसऱ्या टाकीतील पाणी तुषार यंत्रणा, फॉगर आणि गरज पडल्यास फवारणीसाठी राखीव असते. क) यावर पडणारे पावसाचे पाणी गोळा करण्याची सोय केली. ते योग्य रितीने कार्यरत राहण्यासाठी खास सेन्सर बसवले आहेत. टाकी भरल्यानंतर अतिरिक्त पाणी विहिरीमध्ये सोडता येते.

संपर्क ः राजेंद्र फुफाटे, ८६००९५४६३१, ९७६६७९६४०६