चारठाणा झाले ‘जलयुक्त’ शेती अर्थकारणाला मिळाली गती

जलयुक्त शिवार अभियान आणि लोकसहभाग यातून चारठाणा (जि. परभणी) गावशिवारात जलसंधारणाची विविध कामे घडली. त्याद्वारे पावसाचे पाणी अडविण्यात आले. आज विहिरींच्या पाणीपातळीत लक्षणीय वाढ झाली आहे. सिंचनाची सुविधा उपलब्ध झाल्याने पीकपद्धती बदलत आहे. रब्बी क्षेत्रात वाढ झाली आहे. शेतकऱ्यांचे अर्थकारण बदलू लागले आहे.   परभणी जिल्ह्यात जिंतूर-मंठा-जालना रस्त्यावर चारठाणा (चारुक्षेत्र) (ता. जिंतूर, जि. परभणी) हे ऐतिहासिक गाव आहे. हेमाडपंथी स्थापत्यकलेची मंदिरे, बारव, झुलता स्तंभ यासाठी चारठाणा प्रसिद्ध आहे. चारठाणा गाव दृष्टिक्षेपात

  पाणीटंचाईच्या झळा  गेल्या काही वर्षांपासून चारठाणा भागात पाऊस अनियमित होता. माळरानाच्या जमिनींचा उतार जास्त असल्यामुळे पावसाचे पाणी जमिनीत न मुरता मोठ्या प्रमाणात वाहून जायचे. त्यामुळे पावसाळा संपल्यानंतर जेमतेम डिसेंबरपर्यंत सिंचनासाठी पाणी उपलब्ध राहायचे. त्यामुळे सर्व मदार खरिपावरच अवलंबून असे. जलयुक्त अभियानात निवड जानेवारी-फेब्रुवारीपासूनच गावाला पाणीटंचाईला सामोरे जावे लागे. राज्याच्या महत्त्वाकांक्षी जलयुक्त शिवार अभियानाच्या पहिल्याच वर्षी (२०१५) चारठाणा गावाची निवड झाली. शिवारफेरीच्या माध्यमातून जलसंधारणाच्या कामांचे नियोजन करण्यात आले. शिवारातून वाहणारी करपरा नदी तसेच गोदरी नाला यांवर असलेल्या जुन्या बंधाऱ्यांचे खोलीकरण तसेच नवीन साखळी बंधारे घेण्याचे नियोजन करण्यात आले.   पाण्याचा ताळेबंद

अशी झाली कामे, असा झाला पाणीसाठा

लोकसहभागातून खोलीकरण लोकवर्गणीच्या माध्यमातून चार लाख रुपये, नाम फाउंडेशनकडून यंत्रसामग्रीसाठी तीन लाख रुपयांचे इंधन, शिर्डी येथील श्री साई संस्थानमार्फत दोन लाख रुपये निधी उपलब्ध झाला. यातून साडेतीन किलोमीटर नदीचे खोलीकरण केले. गावाने पाणी फाउंडेशन स्पर्धेतही भाग घेतला. पीकपद्धतीत बदल पूर्वी शिवारातील विहिरींना जेमतेम डिसेंबरपर्यंत पाणी टिके. आता साखळी सिमेंट बंधाऱ्यांमध्ये पाणीसाठा उपलब्ध होत आहे. विहिरींच्या पाणीपातळीत वाढ झाली आहे. मार्च-एप्रिलपर्यंत पाणी उपलब्ध राहू लागले आहे. ज्वारी, गहू, हरभरा यांच्या सिंचनासाठी सोय झाली. हळद, भूईमूग, पेरू, सीताफळ, पपई, कांदा बीजोत्पादन, बटाटा भाजीपाला पिके शेतकरी घेत आहेत. रब्बी क्षेत्रात सुमारे ८०० ते एक हजार एकरांपर्यंत वाढ झाली आहे. प्रतिक्रिया पूर्वी दरवर्षी उन्हाळ्यात महिलांना पाण्यासाठी दीड किलोमीटर भटकंती करावी लागे. शिरपूर पॅटर्नचे सुरेश खानापूरकर यांच्या मार्गदर्शनाखाली शिवारात जलसंधारणाची कामे झाली. पीक पद्धतीत बदल झाला आहे. लोकसहभागामुळे हे शक्य झाले. मीनाताई नानासाहेब राऊत - ९९९२१०११२४२ जिल्हा परिषद सदस्या, चारठाणा. साखळी बंधाऱ्यांमुळे शिवारातील विहिरींना पाणी राहू लागले आहे. आमदार विजय भांबळे यांच्या मार्गदर्शनाखाली गावात विकासकामे घडत आहेत. बी. जी. चव्हाण - ७७४४९११०१० सरपंच, चारठाणा. पडीक जमिनीवर दीड कोटी लिटर क्षमतेचे शेततळे तयार केले आहे. त्यात मत्स्यपालन सुरू केले आहे. मुरमाड जमिनीत ड्रॅगन फ्रूट घेतले आहे. हळद, बटाटा, भुईमूग, कांदा बीजोत्पादन घेत आहे. - भारत तोडकर, शेतकरी अॅग्रोवनचे नियमित वाचक आहोत. यशकथांमधून प्रेरणा मिळते. आता सिंचनाची सोय झाल्याने शेतकरी गटामार्फत पेरू, सीताफळाची लागवड करणार आहोत. - कैलास राऊत, शेतकरी   गहू, ज्वारी, हरभरा घेणे शक्य झाल्याने उत्पन्नात वाढ होत आहे. - बाळासाहेब घाटुळ, शेतकरी बंधाऱ्याच्या काठी विहिरी असल्यामुळे रब्बीत भरपूर पाणी मिळते. रब्बीत हरभरा, वाटाणा घेत आहोत. - उद्धव क्षीरसागर, शेतकरी