कोल्हापूर जिल्ह्यातील पट्टणकोडोली येथील प्रकाश बाळासाहेब पाटील यांनी ठिबक सिंचनातील नव्या तंत्रज्ञानाचा अंगीकार केला आहे. सुमारे २५ एकरांतील १७ एकरांतील उसाला व आठ एकर सोयाबीनसाठी शंभर टक्के ‘ड्रीप ॲटोमेशन’ तंत्राचा वापर केला आहे. त्यातून मजूर खर्च, वेळ आणि श्रम यात मोठी बचत साधली. कोल्हापूर जिल्ह्यात पट्टणकोडोली गावापासून एक किलोमीटर अंतरावर रणजित पाटील कुटुंबीयांची सुमारे पंचवीस एकर शेती आहे. त्यामध्ये ऊस, सोयाबीन, भात, गहू, भुुईमूग अशी पिके ते घेतात. ऊस सुमारे १७ एकरांवर असतो. सोयाबीन साधारण सात ते आठ एकरांत असते. फेरपालट पद्धतीने पिकांचे नियोजन केले जाते. ‘ॲटोमेशन’ यंत्रणा अलीकडील काळात मजूरबळ मिळणे अत्यंत कठीण झाले आहे. मजूर खर्चही वाढला आहे. पाटील यांनी ‘ड्रीप ॲटोमेशन’ तंत्राचा वापर करून त्यावर उपाय शोधला आहे. त्यांनी आपल्या पंचवीस एकरांत या तंत्रज्ञानाचा वापर केला आहे. पाटील यांचे ठिबक सिंचन पूर्वी होतेच. मात्र तंत्रज्ञानात ज्याप्रमाणे बदल होत जातात त्याचा अंगीकार आपल्या गरजेप्रमाणे त्यांनी केला आहे. असे आहे आधुनिक तंत्रज्ञान ऊस व सोयाबीनसाठी ‘ॲटोमेशन’ तंत्राचा वापर केला जातो. विहिरीपासून सहाशे फूट अंतरावर स्वंतत्र शेडमध्ये स्वयंचलित ठिबक यंत्रणेचे युनिट बसविले आहे. विहिरीतून साडेबारा अश्‍वशक्तीच्या दोन विद्युत उपसा मोटरीद्वारे पाणी चार इंची पाईपलाईने या युनिटकडे आणले जाते. पाणी सिंचन यंत्रणेत प्रवेश करण्याअाधी युनिट प्रारंभीच फिल्टर बसविला आहे. तो पाण्याच्या दाबावर म्हणजे (हायड्राॅलिक्स) पद्धतीवर चालणारा आहे. नव्या तंत्रज्ञानाची वैशिष्ट्ये
कंट्रोलर यंत्रणा
तंत्रज्ञानाचे झालेले फायदे
उत्पादनवाढीचे उद्दिष्ट पाटील यांनी दोन वर्षांपूवी पाच एकरांवर ठिबक सिंचन यंत्रणा बसविली. पाटपाण्याच्या हिशेबाने साडेपाच एकरात साधारणत: तीनशे टनांपर्यंत उत्पादन गृहीत धरले होते. परंतू ठिबक सिंचनामुळे पाण्याची बचत झालीच. शिवाय व्यवस्थापनात सुसूत्रता आल्याने उत्पादन ४१९ टनांपर्यत म्हणजे एकरी ७५ ते ७६ टनांपर्यंत पोचले. आता अत्याधुनिक तंत्राच्या वापरामुळे एकरी उत्पादनात अजून वाढ होईल अशी अपेक्षा आहे. या तंत्रासाठी एकरी किमान एक लाख रुपये खर्च आला आहे. सारे कुटुंब शेतीत पाटील कुटुंबीय गेल्या अनेक वर्षांपासून शेतीत आहे. शेतातच घर बांधण्यासाठी त्यांनी प्राधान्य दिले आहे. प्रकाश यांच्यासहित पत्नी मीना, मुलगा रणजित (वय ४२), त्यांची पत्नी सौ. वंदना, मुली आम्रपाली व सुनयना असे कुटुंबातील सदस्य आहेत. कला शाखेचे पदवीधर असलेले रणजित यांनी शेतीतील कौशल्य आत्मसात करण्यासाठी विविध ठिकाणी दौरे केले आहेत. यामध्ये वसंतदादा शुगर इन्स्टिट्यूट तसेच पाडेगाव येथील ऊस संसोधन केंद्र येथे प्रशिक्षणे घेतली आहे. राहुरी, दापोली, अकोला येथील कृषी विद्यापीठांना तसेच तमिळनाडू आदी ठिकाणी भेटी देऊन नव्या तंत्राबाबत अधिक माहिती घेतली. त्यांची मुलगी आम्रपालीदेखील ही यंत्रणा चालविण्यात कुशल होण्याचा प्रयत्न करते आहे. भविष्यात ‘रेनगन सिस्टिम’ बसविण्याचे प्रयत्न उष्णतेचे प्रमाण जास्त झाल्यानंतर ठिबक यंत्रणेवर ताण येतो. काही वेळा पाटपाण्याद्वारे एखादे पाणी देऊन जमिनीतील गारवा वाढविण्याचा प्रयत्न केला जातो. उन्हाळ्यात ‘रेनगन सिस्टिम’ वापरून त्यावर उपाय शोधण्याचा प्रयत्न करणार असल्याचे रणजित यांनी सांगितले. संपकर् ः रणजित पाटील, ९९२१११११९१
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.