खरिपात वरणा, जानेवारीत ऊस- दोन एकरांतील फायदेशीर पीक पद्धती

शेतीचे क्षेत्र अत्यंत कमी असले, तर त्यातून उत्पन्नाच्या वाटा निर्माण करणे ही शेतकऱ्यासाठी खरी कसोटी असते. कोल्हापूर जिल्ह्यतील शेडशाळ (ता. शिरोळ) येथील अशोक शिरढोणे यांनी आपल्या दोन एकरांत खरिपात वरणा व जानेवारीत ऊस असा मेळ घालून शेतीचा फायदेशीर आलेख तयार केला आहे. कायम मागणी असलेले वरणा पीक उसाला भांडवल देऊन जाते असा त्यांचा अनुभव आहे. कोल्हापूर जिल्ह्यातील शिरोळ तालुका उसासह टोमॅटो, फ्लॉवर, कोबी या भाजीपाला पिकांच्या उत्पादनात पुढारलेला आहे. ऊस, भाजीपाला यांच्यासह वरणा हे पीकही कोल्हापूर जिल्ह्याचे वैशिष्ट्य म्हणावे लागेल. मात्र अनेक शेतकरी हे पीक उसात घेतात. तसेच पश्‍चिमेकडील डोंगराळ भागात त्याचे अधिक प्रस्थ आहे. शिरोळ तालुक्यातील शेडशाळ येथील अशोक शिरढोणे यांनी मात्र या पिकात चांगली मास्टरी मिळवली आहे. केवळ दोन एकर शेती असूनही शेतीचे अर्थकारण त्यातून मजबूत करण्याचा त्यांनी केलेला प्रयत्न स्तुत्य म्हणावा लागेल. क्षेत्र कमी तरीही स्मार्ट पीक पद्धती

 मिरचीची लागवड थांबवली शिरढोणे यांना मिरची पिकातील मोठा अनुभव आहे. परंतु अलीकडील काळात पांढरी माशी व विषाणूजन्य रोगांमुळे प्लॉट वाचवणे त्यांना कठीण होऊ लागले. नुकसान व खर्च वाढू लागला.  मिरचीला वरणा पिकातून पर्याय शोधला.

मार्केट

पीक व हंगाम - सुरू ऊस

ऊस उत्पादन- एकरी ६८ टनांपर्यंत मिळते. हंगाम - पुढील खरीप- सुरू ऊस किमान एक वर्ष तरी शेतात राहतो. तो काढणी केल्यानंतर पुढील खरिपात पुन्हा वरणा पिकाची लागवड या पीक पद्धतीचा महत्त्वाचा फायदा वरणा पिकातील उत्पन्न ऊस बेणे व उत्पादन खर्चासाठी उपलब्ध होते. उसातील सुधारणा पूर्वी खोडवा ठेवला तर एकरी ४२ टनांपर्यंत उत्पादन मिळायचे. आता वसंतदादा शुगर इन्स्टिट्यूट (व्हीएसआय) संस्थेकडून प्रशिक्षण घेतले आहे.  पाचट जाळले जात नाही. कुट्टी करून पाला देण्याएेवजी जागेवरच कुजवण्याचा प्रयत्न असतो. या खोडवा व्यवस्थापनात मशागतीच्या खर्चात बचत होते. गांडुळांची जमिनीत संख्या वाढते. तणांचा प्रादुर्भावही फारसा होत नाही. गवताळ ऊसही होत नाही. यामुळे वर्षाला मशागतीचा जादा येणारा दहा ते पंधरा हजार रुपयांचा खर्च वाचवणे शक्य होते.नत्र-स्फुरद-पालाश आवश्‍यकतेनुसार दिली जातात. तणनाशकाचा गरजेनुसार वापर होतो.

 सुधारणेनंतर मिळालेले उत्पादन    खोडवा - एकरी ५५ टन. आता निडवाही ठेवला आहे. उत्तम नियोजनातून टुमदार घर शेतीत चांगले नियोजन केल्यानेच त्यातील उत्पन्नातून टुमदार घर बांधले आहे. कुटुंबाची साथ मोलाची शिरढोणे यांना आई चंद्राबाई, पत्नी जयश्री यांची साथ मोलाची ठरते. मुलगा निरंजन शिक्षण घेत आहे. तर बसवराज हा मुलगा शेतीत मदत करतो. घरी नऊ जनावरे आहेत. त्याआधारे गोठ्यातच वासरे तयार केली आहेत. शेती व दुग्ध व्यवसायाची जबाबदारी सांभाळत शिरढोणे काही संस्थांचे पदाधिकारी म्हणूनही काम पाहतात. सुखी समाधानी कुटुंब म्हणून त्यांच्याकडे निश्चित पाहता येते.

संपर्क- अशोक शिरढोणे - ९४२१११३९८४