करंज (ता.जि. जळगाव) येथील सुनील पाटील यांनी जमिनीची सुपीकता टिकवण्याच्या उद्देशाने रासायनिक खतांचा वापर कमी केला असून, शेणखत व गोमूत्र यांचे प्रमाण वाढवले आहे. दुग्ध व्यवसाय आणि देशी कोंबड्यांचे पालन हा पुरक व्यवसायातून आपले अर्थकारण नफ्यात आणले आहे. जळगाव जिल्ह्यातील करंज हे तापी नदीच्या काठी वसलेले साडेतीन हजार लोकवस्तीचे गाव. काळी कसदार जमीन आणि पाण्याची मुबलकता यामुळे केळी व भाजीपाल्याची शेती प्रमुख आहे. येथील सुनील मधूकर पाटील यांच्याकडे आठ एकर शेती आहे. त्यांचे केळी प्रमुख तर कापूस दुसरे पीक आहे. कूपनलिका असून, सिंचनासाठी ठिबकचा १०० टक्के वापर ते करतात. शेतीला जोड म्हणून एचएफ गायींचे पालन, देशी कोंबड्यांचे पालन करतात. या दोन्ही व्यवसायातून आर्थिक उत्पन्नासोबतच शेतीसाठी गोमूत्र, शेणखत आणि कोंबडखत मिळते. तो बोनस ठरतो. जमिनीची सुपीकता टिकवण्याच्या उद्देशाने गेल्या सात वर्षापासून रासायनिक खतांचा वापर कमी केला असून, शेणखत व गोमुत्राचा वापर त्यांनी वाढवला आहे. केळी लागवड ः कांदेबाग केळीची दरवर्षी ते लागवड करतात. थोडी उशिरा म्हणजेच कापसाचे पीक घेतल्यानंतर जानेवारीच्या अखेरिस लागवड केली जाते. केळीची दरवर्षी पाच हजार झाडांची लागवड असते. लागवडीपूर्वी घरी उपलब्ध असलेले शेणखत शेतात टाकून नांगरणी करतात. शेत भुसभुशीत केल्यानंतर त्यात केळी कंदाची लागवड करतात. त्यासाठी रावेर किंवा गिरणा काठावरील भडगाव, पाचोरा तालुक्यातून उतिसंवर्धित रोप लागवडीच्या बागेतून केळी कंद आणतात. प्रतिकंद चार रुपये खर्च येतो. पूर्वी ते कृषी विद्यापीठाच्या शिफारशीप्रमाणे खते देत. मात्र, चार वर्षापासून त्यात कपात करत त्यांनी शेतीमध्ये गोमूत्राचा वापर वाढवला आहे. केळी लागवडीनंतर १५ दिवसांनी व्हेंचूरीद्वारे गोमूत्र देतात. त्यानंतर दर २१ दिवसांनी घडांची कापणी सुरू होईपर्यंत ३०० लिटर गोमूत्र प्रतिपाच हजार झाडे या प्रमाणात दिले जाते. रासायनिक खतांचा वापर कमी केल्याने केळीचा एकरी उत्पादन खर्च केवळ १५ हजार रुपयांपर्यंत कमी झाला आहे.
पशुपालन ः
देशी कोंबड्यांचे पालन ः देशी कोंबड्यांच्या घरगुती संगोपनाचा अनुभव सुनील यांच्या कुटुंबीयांना आहे. त्यांच्याकडे कायम ४० ते ५० कोंबड्या असत. अंडी, मांसल पक्ष्यांची विक्री अशा दोन्हींतून उत्पन्न मिळे. यातूनच देशी सातपुडा कोंबडी संगोपनाचा व्यवसाय सुरू झाला. सध्या २०० कोंबड्यांप्रमाणे दोन लॉट घेतले जाते. त्यासाठी गायींच्या गोठ्यानजीकच ५०० पक्षी क्षमतेचे १० फूट रुंद व ५० फूट लांब असे आठ फूट उंचीचे शेड उभारले आहे. २१ रुपये प्रतिनग या प्रमाणे एक दिवसाची पिल्ले आणतात. त्याचे अडीच ते तीन महिने संगोपन केल्यानंतर विक्री केली जाते. आजूबाजूच्या २५ ते ३० गावांमधील मंडळी खरेदीसाठी येथे येतात. त्यातून सुमारे २५० रुपये प्रतिनग असा दर मिळतो. खर्च वजा जाता १८ ते २२ हजार रुपये मिळतात. कोंबडी खत शेतीसाठी उपलब्ध होते. संपर्क ः सुनील पाटील, ९६३७०७८४०४
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.