दर्जेदार, निरोगी लिंबू रोपनिर्मितीचा ‘मॉडिफाइड कंटेनर’ प्रयोग यशस्वी

फळे, भाजीपाला उत्पादनवाढीत निकोप, निरोगी रोपांचे महत्त्व अनन्य साधारण अाहे. हेच महत्त्व लक्षात घेऊन डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाने लिंबूवर्गीय फळांसाठी ‘मॉडिफाइड कंटेनर नर्सरीचा’ प्रयोग केला अाहे. कमी मनुष्यबळात निरोगी व अधिक संख्येने दर्जेदार रोपांची निर्मिती त्या माध्यमातून शक्य झाली आहे. वर्षाला २५ ते ३० हजार रोपांची विक्री हेच प्रयोगाचे यश म्हणून मोजता येते. काळाची गरज पाहता सध्या रोप निर्मितीचा व्यवसाय सर्वत्र वाढत चालला अाहे. त्याचवेळी निकृष्ट दर्जाची रोपे देऊन फसवणूक होण्याचे प्रमाणही वाढले अाहे. निरोगी, निकोप रोपे मिळतीलच याची खात्री राहिलेली नाही. या सर्व बाबी लक्षात घेऊन अकोला येथील डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठांतर्गत लिंबूवर्गीय अखिल भारतीय समन्वयित संशोधन प्रकल्पात कार्यरत तज्ज्ञांनी ‘मॉडिफाइड कंटेनर नर्सरी’चा प्रयोग तीन वर्षांपासून राबवण्यास सुरवात केली आहे. पारंपरिक ते ‘मॉडिफाइड नर्सरी’ कृषी विद्यापीठात लिंबूवर्गीय फळांवर सातत्याने संशोधन केले जाते. विदर्भात अाणि त्यातही अकोला जिल्ह्यांत लिंबूच्या बागा अधिक असून, रोपांची मागणी अधिक राहते. सध्या प्रकल्पाच्या नर्सरीमध्ये मागील तीन ते चार वर्षांचा विचार केला, तर ७५ हजार ते एक लाख संख्येने रोपे तयार केली जात आहेत. पूर्वी पारंपरिक पद्धतीने गादीवाफ्यावर मोकळ्या जागेत रोपांची निर्मिती व्हायची. काळाची गरज अोळखून नर्सरीच्या स्वरूपात अामूलाग्र बदल होत गेले. प्रकल्पाचे प्रमुख व कनिष्ठ उद्यानविद्यावेत्ता डॉ. दिनेश पैठणकर यांनी वरिष्ठांचे मार्गदर्शन, सहकाऱ्यांच्या सहकार्याने पुढाकार घेत ‘मॉडिफाइड कंटेनर’ तंत्राद्वारे ‘नर्सरी’चे रूप बदलवले आहे.   तंत्रज्ञानाचे फायदे

रोपांची विक्री नव्या तंत्राद्वारे तयार रोपांना शेतकऱ्यांकडून चांगली मागणी आहे. दरवर्षी सरासरी २५ ते ३० हजार रोपांची विक्री होत आहे. मागील वर्षी ती ४० हजारांपर्यंत झाल्याचे डॉ. पैठणकर यांनी सांगितले. लिंबाच्या पीडीकेव्ही लाईम, साई सरबती, फुले सरबती आदी जातींच्या रोपांची निर्मिती केली आहे.

काय आहे मॉडिफाइड कंटेनर तंत्र?

संपर्क : डॉ. दिनेश पैठणकर ९८८१०२१२२२, ७०३८०३७६४२