भूमिगत निचरा तंत्राद्वारे क्षारपड जमिनीची सुधारणा

सुरू उसात दक्षिण विभागात पहिला क्रमांक उरुण इस्लामपूर (जि. सांगली) येथील युवा शेतकरी अभिजित पाटील यांनी भूमिगत निचरा प्रणाली तंत्राचा अवलंब करून आपल्या क्षारपड जमिनीची सुधारणा केली. या जमिनीत उसाचे जिथे १५ ते २० टनच उत्पादन मिळायचे, तिथे सुरू उसाचे ३४ गुंठ्यांत ९४. ९४२ टन म्हणजे हेक्टरी २७९.२४ टन उत्पादन मिळविले. वसंतदादा शुगर इन्स्टिट्यूटचा २०१६-१७ चा विभागवार पहिला क्रमांक मिळवण्यापर्यंत त्यांनी मजल मारली आहे .

 सांगली जिल्ह्यातील अनेक भागांमध्ये पाणी व खतांचा अतिवापर झाल्याने क्षारपड जमिनीचे क्षेत्र अधिक आहे. ही जमीन पिकाऊ व सुपीक बनवण्यासाठी येथील शेतकरी प्रयत्नशील आहेत. वाळवा तालुक्यातील उरुण इस्लामपूर येथील अभिजित बाळासाहेब पाटील हा त्यापैकीच युवा शेतकरी.

जमीन सुधारण्यासाठीचे प्रयत्न अभिजित यांचे एम.कॉम.पर्यंत शिक्षण झाले आहे. इस्लामपूर येथे कर्मवीर भाऊराव पाटील महाविद्यालयात ते सध्या क्‍लार्क आहेत. त्यांचे वडील शेतीच करायचे. एकूण शेती सात एकर. त्यातील पाच एकर क्षारपड होती. त्यामुळे ती असून नसल्यासारखी होती. दोनच एकरांत काय ते उत्पन्न मिळायचे. त्यामुळे आर्थिक ताणही जाणवायचा. प्रगतिशील विचारांचे अभिजित यांनी हीच पाच एकर क्षारपड जमीन सुधारण्याचे ठरवले.

विचारांना कृतीची दिशा मिळाली सांगली शहरापासून जवळच असलेल्या कसबे डिग्रज येथील कृषी संशोधन केंद्राने भूमिगत निचरा प्रणाली तंत्राचा विकास केला आहे. ही माहिती इस्लामपूर नजीकच्या कै. राजाराम बापू सहकारी साखर कारखान्याकडून अभिजित यांना मिळाली. त्यांनी संशोधन केंद्रात धाव घेतली. तेथे निचरा प्रणालीचे कार्य, खर्च आदी सविस्तर माहिती घेतली. दरम्यान, मुंबई येथील केंद्रीय मत्स्य शिक्षण संस्था शेतकऱ्यांना याच प्रणालीविषयी शेतकऱ्यांत जागृती करीत होती. अभिजित यांना नेमक्या याच काळात या तंत्राची व त्याबाबत मदत करणाऱ्या तज्ज्ञांची गरज होती. विचारांना कृतीची दिशा मिळाली. त्यानुसार संस्थेने प्रायोगिक तत्त्वावर अभिजित यांच्या शेतात तंत्राचा वापर करण्याचे नक्की केले. मुख्य म्हणजे त्याचा खर्चही संस्थाच करणार होती.

 या होत्या अडचणी

त्यासाठी असा केला भूमिगत निचरा प्रणाली तंत्राचा वापर

   या झाल्या सुधारणा

  या गोष्टींची घेतली जाते काळजी

   मातीचा तलाव निचरा प्रणाली तंत्राचा वापर केल्यानंतर शेतात निचरा होणारे पाणी ओढ्यात सोडण्याऐवजी केंद्रीय मत्स्य शिक्षण या संस्थेच्या सल्ल्यानुसार तलाव बांधून त्यात घेण्याचे ठरले. त्यात मागील वर्षापासून मत्स्यपालन सुरू केले. हे पाणी शेताला वर्षातून चार ते पाच वेळा वापरले जाते. मात्र त्याआधी पाण्याची तपासणी केली जाते.                                                      

अ.  तंत्र वापरापूर्वीची अाकडेवारी (सन २००९) ब.  भूमिगत निचरा प्रणाली वापरानंतरची अाकडेवारी (सन २०१५)

संपर्क- अभिजीत पाटील- ८२७५५९२२९३

.