हुमणी, पांढऱ्या माशीचा उसाला पडलाय विळखा

कोल्हापूर : राज्यातील बहुतांशी भागातील उसाला यंदा पाऊस लांबल्याचा फटका बसला आहे. पश्‍चिम महाराष्ट्रातील ऊस पट्ट्यात हुमणी आणि पांढऱ्या माशीच्या प्रादुर्भावाने हैराण करून सोडले आहे. प्रतिकूल हवामान, पावसाने दिलेली ओढ व जमिनीत पुरेसा वाफसा नसल्याने कोल्हापूर, सांगली, सोलापूर, सातारा भागांत हुमणीने उसावर डल्ला मारला आहे. तर नगर, नाशिक, जिल्ह्यातील उसावर पांढऱ्या माशीने आक्रमण केले आहे. परिणामी उसाच्या उत्पादनात सुमारे पंधरा टक्‍क्‍यापर्यंत घट होण्याची शक्‍यता जाणकार व्यक्त करीत आहेत. 

दक्षिण महाराष्ट्रात अस्वस्थता... दक्षिण महाराष्ट्रातील ऊस उत्पादकांसमोर संकटाची मालिका सुरू झाली आहे. कोल्हापूर, सांगली जिल्ह्यांत हुमणीने ऊस फस्त करण्यास सुरवात केली आहे. दोन्ही जिल्ह्यांतील बहुतांशी उसाच्या प्लॉटवर वेगवेगळ्या प्रकारची हुमणी अळी आढळून येत आहे. पाऊस नसल्याने कोरड्या झालेल्या जमिनीत हुमणी जास्त प्रमाणात आढळून येत आहे. सोलापूर भागातही एकूण उसाच्या पाच ते दहा टक्के उसावर हुमणीचा प्रादुर्भाव आहे. यंदा पावसाने ओढ दिल्यानेच हुमणीचा प्रादुर्भाव झाला आहे. काही प्रमाणात उपायांनी हुमणीचे नियंत्रण करणे शक्‍य असले, तरी तरी मोठा पाऊसच हुमणीचे नैसर्गिक नियंत्रण करू शकतो, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. यामुळे शेतकऱ्याला आता पावसाचा धावा केल्याशिवाय पर्यायच उरला नाही. 

प्रतिकूल परिस्थितीचा परिणाम राज्यातील ऊस पट्ट्यामध्ये नगर व नाशिक जिल्ह्यांतील गोदावरी नदीकाठच्या भागाचा समावेश होतो. या भागात प्रत्येक वर्षी काही प्रमाणात रोग किडींचा प्रादुर्भाव असतो. यंदा मात्र ठळकपणे पांढऱ्या माशीचा प्रादुर्भाव या भागातील उसावर झाल्याचे तज्ज्ञांनी सांगितले. केवळ उपलब्ध पाण्याच्या स्रोतावर उसाचे पीक व्यवस्थीत येईल याची खात्री देता येत नाही. यंदा पावसाने उशिरा सुरवात केली. यातच बहुतांशी दिवस पावसाळी हवामान नव्हतेच. कडक ऊन, ढगाळ हवामान असल्याने याचा प्रतिकूल परिणाम उसावर झाला. नगर, नाशिक जिल्ह्यांतील उसालाही याचा फटका बसला असल्याचे पाडेगाव ऊस संशोधन केंद्रातून सांगण्यात आले. या भागात हुमणीचा प्रादुर्भाव फारसा नसला तरी पांढरी माशी मात्र बहुतांशी ठिकाणी आढळत आहे.

अनुकूल हवामानात किडींचा जास्त उद्रेक प्रतिकूल हवामान, अनियमित पाऊस, पिकाला पाण्याचा ताण पडणे, खतांची असमतोल मात्रा दिली गेल्यास अशा दुय्यम किडींचा जास्त उद्रेक होण्याची शक्‍यता असते. ऊस लागवडीनंतर ३ महिन्यांपासून ऊस तुटेपर्यंत कोणत्याही अवस्थेमध्ये याचा प्रादुर्भाव आढळून येतो. पांढऱ्या माशीच्या दोन प्रजाती महाराष्ट्रात आढळून येतात. त्यापैकी ॲलियुरोलोबस्‌ बॅरोडेन्सिस्‌ ही पांढरी माशी जास्त प्रमाणात आढळून येते. सध्या नगर, नाशिक भागांत याचा प्रादुर्भाव जास्त आहे. जर पांढऱ्या माशीचा प्रादुर्भाव ८० टक्‍क्‍यांपर्यंत म्हणजे (१७ कोष प्रतिचौरस इंच) असेल तर ऊस उत्पादनामध्ये २३ ते २४ टक्के व साखर उत्पादनामध्ये २.९ युनिटने घट येते, असे मध्यवर्ती ऊस संशोधन केंद्र पाडेगावचे कीटकशास्त्रज्ञ डॉ. मंगेश बडगुजर यांनी सांगितले.