पूर्वहंगामी कापूस लागवडीला बसणार फटका

जळगाव  ः गुलाबी बोंड अळीचा धसका आणि बियाण्यांसंबंधीच्या अडचणी यामुळे यंदा जिल्ह्यात पूर्वहंगामी कापूस लागवड सुमारे ४५ हजार हेक्‍टरने कमी होऊ शकते, असा अंदाज तज्ज्ञ व अभ्यासकांनी व्यक्त केला आहे. 

राज्यात जळगाव जिल्ह्यात सर्वाधिक कापूस लागवड केली जाते. त्यात सुमारे ९५ हजार ते एक लाख हेक्‍टवर पूर्वहंगामी कापूस असतो. २०१५-१६ मध्ये कापसाला सरासरी पाच हजार रुपये प्रतिक्विंटलचे दर होते, तर जूनमध्ये दर ५६०० रुपये प्रतिक्विंटलपर्यंत होते. या बाबी लक्षात घेता चोपडा, यावल, रावेर, जळगाव, मुक्ताईनगरमधील तापीकाठासह पाचोरा, धरणगाव, जळगावच्या गिरणा नदीच्या काठावरील गावांत पूर्वहंगामी कापूस लागवड बऱ्यापैकी झाली होती; परंतु गुलाबी बोंड अळीमुळे डिसेंबर व जानेवारीतच पूर्वहंगामी कापसाखालील क्षेत्र रिकामे करण्याची वेळ आली. 

फरदड कापसाचे उत्पादन अनेक शेतकरी घेऊ शकले नाहीत. त्यातच कापसाचे क्षेत्र रिकामे झाल्यानंतर पुन्हा मशागत, बियाणे, पेरणीची मजुरी असा खर्च करून शेतकऱ्यांना रब्बी पिके घ्यावी लागली. मोठे नुुकसान कापूस उत्पादकांचे झाले. या सर्व बाबी लक्षात घेता यंदा पूर्वहंगामी कापूस लागवड कमी होईल. ज्यांच्याकडे मुबलक पाणी उपलब्ध आहे, त्या शेतकऱ्यांनी ऊस, केळी व इतर फळ, भाजीपाला पिकांना पसंती दिल्याची माहिती मिळाली आहे.  बियाणेही नाही वेळेत यंदा कापसाचे बियाणे २० मेनंतर येणार आहे. ते वेळेत आले असते तर पूर्वहंगामी कापूस लागवड २० मेपर्यंतच अनेक शेतकऱ्यांनी उरकून घेतली असती; परंतु कापूस बियाणे मेनंतर येईल. त्याचे वितरण वेळेत होते की नाही, हादेखील प्रश्‍न आहे. म्हणजे लागवडीला आणखी आवडाभर उशीर झाला तर जूनमध्येच खऱ्या अर्थाने शेतकरी लागवडीस पसंती देतील. 

कापूस बियाणे पुरवठ्याचा मुद्दा हा शासनाचा विषय आहे; परंतु गुलाबी बोंडअळी निर्मूलन मोहिमेसंबंधी शासनाने कार्यवाही हाती घेतली आहे. कापसाचे क्षेत्र १२ ते १३ टक्‍क्‍यांनी कमी होईल, असा अंदाज आहे.  - मधुकर चौधरी, कृषी विकास अधिकारी, जळगाव