नाला खोलीकरणाच्या नावाखाली सुरुंग कामे नको

पुणे : राज्यात नाला खोलीकरणाच्या नावाखाली कुठेही सुरुंग लावून खडक फोडण्याची कामे करू नयेत. तसेच, केवळ गाळ व वाळूमुळे बुजलेल्या बंधाऱ्याचे पुनरुज्जीवन करावे, अशा सूचना जलसंधारण विभागाने दिल्याची माहिती सूत्रांनी दिली. 

‘‘जलसंधारण विभागाने दिलेल्या सूचनांचे काटेकोर पालन करण्याच्या सूचना अधिकाऱ्यांना देण्यात आल्या आहेत. त्यामुळे सुरुंग कामाच्या नावाखाली खोटी अंदाजपत्रके तयार होण्याची शक्यता कमी आहे. बंधाऱ्यांचे पुनरुज्जीवन करताना देखील फक्त गाळ व वाळुत बुजलेला भाग काढला जाईल, असे कृषी विभागातील सूत्रांनी स्पष्ट केले. 

नाला खोलीकरण म्हणजे पाण्याची साठवण करणे नव्हे हे देखील जलसंधारण विभागाने यापूर्वीच स्पष्ट केले होते. ‘‘नाला खोलीकरणातील राज्य शासनाच्या योजनेचा हेतू जमिनीवर पाणी साठे  (सरफेस वॉटर स्टोअरेज) तयार करण्याचा नाही. पाणीसाठा जमिनीच्या वर असल्यास बाष्पीभवनामुळे पाणी वाया जाते. त्याऐवजी जमिनीच्या खाली पाण्याचे पुनर्भरण केल्यास बाष्पीभवन शून्य असते,’’ असे जलसंधारण विभागाने म्हटले आहे. 

नाला खोलीकरणाच्या नावाखाली कृषी विभागातील अधिकाऱ्यांनी चुकीचे अंदाजपत्रके तयार करून निधी हडपल्याच्या घटना उघड झाल्यामुळे जलसंधारणाच्या मुळ आदेशाची पुन्हा चर्चा सुरू झाली आहे.  ‘‘मुळात भौगोलिकदृष्ट्या गाळाच्या बझडा क्षेत्रात नाला खोलीकरण करण्याच्या सूचना देण्यात आल्या होत्या. कारण राज्याचा ९६ टक्के भाग कठीण पाषाणाने व्याप्त आहे. यात ९२ टक्के काळा पाषाण, चार टक्के रूपांतरित पाषाण आणि चार टक्के वालुकामय पाषाण असल्याची माहिती एका अभियंत्याने दिली. 

नाला खोलीकरणाच्या कामात केवळ वाळू काढून बिले लाटल्याचा देखील प्रकार काही ठिकाणी झालेला आहे. ‘‘वाळूसाठा असलेल्या भागात नाल्यांचे खोलीकरण करू नये. खोलीकरण फक्त तीन मीटरपर्यंतच असावे. कठीण पाषणात खोदकाम करू नये,’’ असे स्पष्ट आदेश होते.  बझडा झोन म्हणजे काय?

बझडा झोनमध्ये खोलीकरणाला परवानगी मिळते असे म्हटल्यावर सोन्याचा शोध घ्यावा तसा बझडाच्या शोध घेण्यासाठी कृषी विभागात चढाओढ लागली. सातपुडा पर्वत रांगाच्या पायथ्याच्या टेकड्या संपल्यानंतर बझडा झोन सुरू होत असून, तो लहानमोठ्या टोळदगडांनी, टेकड्यांची धूप झाल्याने वाहून आलेल्या सील्टने बनलेला आहे. बझडा झोनमधील कामांच्या गुणवत्तेचा देखील तपास करण्याचे आव्हान शासनासमोर असल्याचे सूत्रांचे म्हणणे आहे.