‘बीटी’ बियाण्याची लातूर येथे होणार अनुवंशिक शुद्धता पडताळणी

परभणी  ः वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठअंतर्गत लातूर येथील कृषी जैवतंत्र महाविद्यालयाच्या प्रयोगशाळेमध्ये कपाशीच्या बीटी तसेच नाॅन बीटी बियाण्याची अनुवंशिक शुद्धता (डीएनए फिंगर प्रिंटिंग) पडताळणी करण्यासाठी कृषी आयुक्तालयाने मान्यता दिली आहे. यामुळे कपाशीच्या बियाण्यातील भेसळ तसेच बोगस बियाणे ओळखण्यास मदत होणार आहे. वाणांचा दर्जा राखण्याच्या दृष्टीने हे महत्त्वाचे पाऊल आहे, अशी माहिती कुलगुरू डाॅ. बी. व्यंकटेश्वलू यांनी दिली.

बीटी कपाशी बियाण्यातील भेसळीमुळे गुलाबी बोंड अळीचा प्रादुर्भाव होऊन शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होत आहे. अनुवंशिक शुद्धता पडताळणीमुळे बीटी तसेच नाॅन बीटी कपाशीच्या बियाणातील बेसळ, बोगस बियाणे ओळखता येते. त्यादृष्टीने कृषी आयुक्तालयाने लातूर येथील कृषी जैवतंत्र महाविद्यालयातील प्रयोगशाळेमध्ये कपाशी वाणांच्या बियाण्याची अनुवंशिक शुद्धता पडताळणीसाठी यंदा मान्यता दिली आहे.

त्यासाठी बियाणे उत्पादक कंपनीकडून कपाशीच्या वाणांचा अनुवंशिक डाटा, वाण तसेच त्यांचे दोन पॅरेंट असे एकूण तीन बियाणे नमुने घेतले जात आहेत. आजवर महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, आंध्र प्रदेश या राज्यातील बीटी कापूस बियाणे उत्पादक १५ कंपन्यांनी सुमारे ३५० बियाणे नमुने प्रयोगशाळेकडे जमा केले आहेत.

पडताळणीनंतर बियाणे उत्पादक कंपनीला प्रमाणपत्र दिले जाणार आहे. त्यानंतर बियाणे विक्री करता येईल. पडताळणीमुळे बियाणे उत्पादक कंपन्यांकडून केले जाणारे तंत्रज्ञान चोरी तसेच फसवेगिरीचे प्रकार उघडकीस येऊ शकतात.

कपाशीच्या बीटी, नाॅन बीटी सर्व वाणांचा जनुकीय नकाशा तयार केला जाणार आहे. तूर्त कपाशीच्या बियाण्याची पडताळणी केली जात असली, तरी आगामी काळत अन्य पिकांचीदेखील पडताळणी केली जाऊ शकते. सद्यःस्थितीत कृषी विभागाकडे जैवतंत्रज्ञ कृषी अधिकाऱ्यांची कमतरता आहे. त्यामुळे प्रत्येक जिल्ह्यामध्ये जैवतंत्रज्ञान पदवीधरांची बियाणे गुणवत्ता निरीक्षक म्हणून नियुक्त करणे आवश्यक आहे असे लातूरच्या कृषी जैवतंत्र महाविद्यालयाचे प्राचार्य हेमंत पाटील यांनी सांगितले.