पुसेगाव बाजारात बैलांची आवक कमीच

सातारा ः राज्यभरात यात्रेनिमित्त ठिकठिकाणी बैलबाजार भरतात. यात्रेनिमित्त भरणाऱ्या बैलबाजारापैकी एक असलेल्या पुसेगाव (जि. सातारा) बैल बाजारात या वर्षी बैलांची आवक घटली आहे. बैलगाडा शर्यतबंदीमुळे बैलाच्या व्यवहार परिणाम झाला असल्याचे शेतकरी व व्यापाऱ्यांकडून सांगितले जात आहे. भविष्यात अशीच स्थिती राहिल्यास बैल नामशेष होण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे. पुसेगाव येथील जिल्ह्यात सर्वांत मोठा बैल बाजार असल्याने राज्याच्या अनेक भागांतून व्यापारी बैल खरेदीसाठी येत असतात. मात्र शेतीत आलेले यांत्रिकीकरण तसेच बैलगाडी शर्यतीवर असलेली बंदी यामुळे दिवसेंदिवस बैलाचे संगोपन करण्याचे काम कमी होऊ लागले आहे. पुसेगाव बाजारात सुमारे २५ ते ३० हजार बैल येत असतात. या वर्षी मात्र घट झाली असून, सुमारे पाच ते सहा हजार बैल आले असल्याचे सेवागिरी देवस्थान ट्रस्टच्या वतीने सांगण्यात आले.  बैलाचे शेतातील महत्त्व कमी झाल्यामुळे शेतीसाठी बैल खरेदी करण्याचा शेतकऱ्यांचा कल कमी झाला आहे. तसेच शर्यतबंदीमुळे बाजारात अल्प प्रमाणात व्यवहार होत आहेत. यात्रेत नुसतीच बैलाची पाहणी आणि चौकश्या केल्या जात असल्याने अनेक बैलमालकांनी घरचा रस्ता धरला आहे. मराठवाडा, पुणे, सोलापूर, कोकणासह कर्नाटक राज्यातून येणाऱ्या व्यापाऱ्यांची संख्या घटली आहे. सेवागिरी देवस्थान ट्रस्टच्या वतीने शेतकरी तसेच बैलांसाठी चारा, वीज, पाणी, जेवण राहण्याची सुविधा करण्यात आल्या आहेत. मानाच्या बैलांची खरेदी या यात्रेतून बघाड तसेच पालखीसाठी लागणाऱ्या बैलांची खरेदी झाली आहे. सर्वांत बाणेर येथील बाबूराव विधाते यांनी साडेसात लाख रुपयांला बैलजोडी खरेदी केली आहे. बघाड आणि पालखीसाठी लागणाऱ्या बैलाची साडेतीन लाखांपासून साडेसात लाखांपर्यंत खरेदी झाली असल्याचे व्यापारी राजू गिरिगोसावी यांनी सांगितले. काही शेतकऱ्यांकडून जातिवंत पैदास करण्यासाठी बैले नेली जात असली, तरी याचे प्रमाण खूप कमी झाले आहे. खिलार संगोपन घटू लागले  शासनाकडून गोहत्याबंदी कायदा करण्यात आला आहे. शेतकऱ्यांना देशी गाईपालनाचे संदेश दिले जात आहेत. मात्र खिलार जातीचे जनावरे कमी दूध देत असल्यामुळे शेतकऱ्यांना परवडत नाही. खिलार गाईपासून मिळणाऱ्या खोंडांचा शेतीकामासाठी वापर कमी झाला आहे. दुधाचे उत्पादनही कमी, बैलाची गरज कमी तसेच शर्यतबंदी असल्यामुळे बैल मोठे करून करायाचे काय, असा प्रश्न शेतकऱ्यांकडून केला जात आहे. टप्पाटप्प्याने खिलार जातीच्या जनावरांचे संगोपन कमी होऊ लगाले आहे.