कापूस वेचणी यंत्र प्रकल्प अखेर गुंडाळला

कापूस वेचणी यंत्र प्रकल्प अखेर गुंडाळला
कापूस वेचणी यंत्र प्रकल्प अखेर गुंडाळला

नागपूर ः कापूस वेचणीमधील श्रम, वेळ व पैशाची बचत होण्यात उपयोगी ठरणारे वेचणी यंत्र गेल्या १५ वर्षांत विकसित करण्यात केंद्रीय कापूस संशोधन संस्था तसेच डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाला यश आले नाही. परिणामी दर्जेदार कापूस उत्पादनाच्या उद्देशालादेखील खीळ बसली आहे. या प्रकल्पातील एका खासगी कंपनीने आपले तांत्रिक आणि आर्थिक सहकार्य काढल्याने गेल्या वर्षभरापासून हे काम थांबल्याचे सांगितले जाते. 

महाराष्ट्रात सुमारे ४० लाख हेक्‍टरवर कापूस होतो. देशातही कापसाखाली मोठे क्षेत्र आहे. परंतु या शेतीत यांत्रिकीकरणाचा पर्याय उपलब्ध नसल्याने मजुराकरवी बहुतांश कामे करावी लागतात. परिणामी उत्पादकता खर्च वाढतो. वेचणी होताना कचरा होतो. त्यामुळे जिनिंगचे काम प्रभावित होते. प्रक्रिया उद्योजकांकडूनदेखील भारतीय कापसाला त्यामुळेच नकार मिळतो. त्यामुळे कापूस वेचणी यंत्र असावे, अशी अनेक वर्षांपासूनची मागणी आहे. 

त्याची दखल घेत नागपुरातील राष्ट्रीय कापूस संशोधन केंद्राकडे यंत्र तयार करण्याचे काम देण्यात आले. सीआयसीआरने अकोल्यातील डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ व शेगाव येथील अभियांत्रीकी महाविद्यालयाकडे त्या वेळी हे काम सोपविले. प्रकल्पाच्या पहिल्या टप्प्यात सुमारे ४० ते ४५ लाख रुपयांची तरतूद करण्यात आली. बराचसा निधी संशोधक संस्थांना वितरितही करण्यात आला. परंतु २००४ पासून हा प्रकल्प पैलतीरावरच लागला नाही. 

खासगी कंपनीचा असहकार सीआयसीआरकडे यंत्र तयार करण्यासाठी वर्कशॉप नव्हते. परिणामी त्यांनी नागपुरातील एका ट्रॅक्‍टर उत्पादक कंपनीचे वर्कशॉप वापरासाठी घेतले. त्यासोबतच कंपनीने काही निधीदेखील प्रकल्पाकरिता दिला होता. परंतु २००४ पासून कापूस वेचणी यंत्रावर काम सुुरू असताना संशोधक संस्थांना हे यंत्र गेल्या १५ वर्षांत विकसित करता आले नाही.

कापूस वेचणीची मजुरी सुरवातीला पाच आणि हंगामाच्या शेवटी दहा रुपये किलो राहते. ५० रुपये किलो कापसाचा सध्या दर आहे. त्यातील १२ रुपये किलो वेचणी मजुराचाच वाटा असतो. त्यातच मजूर मिळत नाही ही समस्या वेगळीच आहे. एक मजूर सरासरी दहा किलो कापूसच वेचताे. त्यामुळे कापूस वेचणी यंत्राची गरज आहे. - उमाकांत उपासे, कापूस उत्पादक शेतकरी,  पथ्रोट, ता. अचलपूर, जि. अमरावती

पाण्याची उपलब्धता असल्याने आमच्या भागात कापूस मोठ्या क्षेत्रावर होतो. परंतु हंगामात मजुराच्या उपलब्धतेची अडचण राहते. आमच्या भागात ५ ते ७ रुपये किलोने कापूस वेचणीचे काम होते. त्यामुळे कापूस शेतीच्या यांत्रिकीकरणाची गरज आहे.- बाळू नानोटे, निंभारा, ता. बार्शीटाकळी, जि. अकोला

खासगी संस्थेकडून वर्कशॉप व निधी दिला जात होता. त्यांनी वर्षभरापासून प्रकल्पातून माघार घेतली. येत्या एक दोन वर्षांत आम्हीच यंत्र विकसीत करण्यासाठी पुढाकार घेऊ, त्यादृष्टीने प्रयत्न चालविले आहेत. - डॉ. विजय वाघमारे, संचालक, केंद्रीय कापूस संशोधन संस्था, नागपूर

Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

Related Stories

No stories found.
Agrowon
agrowon.esakal.com