केळी पीक सल्ला --------------------- सध्याच्या वातावरणात केळीवर करपा रोगाचा प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. रोग नियंत्रणाकरिता खालील उपाय करावेत
खालील पानांवर सुरवातीला लक्षणे दिसतात. पानांवर लहान पिवळसर लंबगोलाकार ठिपके कालांतराने ते मोठे होऊन आतील भाग तपकिरी काळपट रंगाचा होतो. ठिपक्‍याभोवती पिवळ्या रंगाचे वण दिसतात. झाडावर कार्यक्षम पानांची संख्या कमी होते. त्यामुळे घडांचे पोषण व्यवस्थित होऊ शकत नाही. परिणामी घडावरील फळे आकाराने लहान राहतात. फळातील गर अकाली पिकतो. विषाणूचा प्रसार पानांवरील दवबिंदूद्वारे. उष्णतामान २१ ते २५ अंश से. तसेच कमाल सापेक्ष आर्द्रता ८० ते ९० टक्क्यांपर्यंत असेल तर रोगाचा प्रादुर्भाव होतो. रोगग्रस्त बागेतील कंदांचा वापर. शिफारशीत बेणेप्रक्रियेचा अभाव. शिफारशीपेक्षा कमी अंतरावर लागवड. पावसाच्या पाण्याचा अयोग्य निचरा. बागेमध्ये व सभोवताली सर्वसाधारण स्वच्छतेचा अभाव. लागवड, ओढे, नदीकाठावरील चिबड जमिनीत करु नये. कंदापासून लागवड करताना वापरण्यात येणाऱ्या मुनव्याचे वय ३ ते ४ महिन्यांचे असावे. त्याची पाने तलवारीच्या पात्यासारखी अरुंद असावीत. तसेच त्यापासून काढलेल्या कंदाचे वजन ५०० ते ७५० ग्रॅम असावे. कंद रोगमुक्त मुनव्यापासून काढलेला असावा. लागवड शिफारशीत अंतरावर (१.५ मी.x १.५ मी.) किंवा जमिनीच्या मगदुराप्रमाणे करावी. लागवडीपूर्वी कंद प्रक्रियाः १०० ग्रॅम कार्बेन्डाझिम अधिक १५० ग्रॅम ॲसिफेट प्रति १०० लिटर पाण्यात द्रावण करुन त्यात कंद किमान अर्धा तास बुडवून ठेवावेत. शिफारशीत खत मात्रांचा अवलंब ः २०० ग्रॅम नत्र, १६० ग्रॅम स्फुरद, २०० ग्रॅम पालाश प्रतिझाड अशी खतमात्रा वेळापत्रकानुसार द्यावी. रासायनिक खतांबरोबरच प्रति झाड १० किलो शेणखत, १५ ग्रॅम अझोस्पिरीलम आणि २५ ग्रॅम स्फुरद विरघळविणारे जीवाणू संवर्धक जमिनीत मिसळून द्यावे. बागेतील वाळलेली, पिवळी, रोगग्रस्त पाने तसेच झाडालगतची पिले नियमित कापावीत. त्यांची बागेबाहेर विल्हेवाट लावून बाग स्वच्छ ठेवावी. बागेमधील अतिरिक्त पाण्याचा निचरा होण्यासाठी चर काढावा. बाग नेहमी वाफसा स्थितीत राहील याची काळजी घ्यावी. ठिबक सिंचनाचा वापर करावा. बागेत खेळती हवा राहील अशी व्यवस्था करावी. उती संवर्धित रोपे ः लागवडीनंतर एक ते सव्वा महिन्याने १०० ग्रॅम कार्बेन्डाझिम प्रति १०० लिटर पाणी याप्रमाणात द्रावण तयार करून प्रतिझाड २०० मि. लि. याप्रमाणे आळवणी रोगग्रस्त पाने कापून बागेबाहेर विल्हेवाट लावावी. फवारणी ः कार्बेन्डाझिम १ ग्रॅम अधिक मिनरल ऑईल १० मि.लि. अधिक सर्फेक्टंट १ मि. लि. प्रतिलिटर पाणी. दुसरी फवारणी १५ दिवसांनी ः प्रोपीकोनॅझोल १ मि.लि. अधिक मिनरल ऑईल १० मि.लि. अधिक सर्फेक्टंट १ मि.लि. प्रतिलिटर पाणी पुढील फवारण्या गरजेनुसार. बुरशीनाशकांचा आलटून पालटून वापर करावा. फवारणी ः नॅपसॅक पंपाद्वारे करावी. : आर. व्ही. देशमुख, ९४२१५६८६७४ (केळी संशोधन केंद्र, नांदेड)
