राज्यातील धरणांमध्ये ५५ टक्के पाणीसाठा

पुणे   : राज्यात पाणीटंचाईची तीव्रता वाढू लागली आहे. राज्यातील धरणांमधील पाणीसाठ्यामध्येही वेगाने घट होत असून, शुक्रवारी (ता. १६) राज्यातील मोठे, मध्यम आणि लहान अशा सर्व ३२६६ प्रकल्पांमध्ये ७९६.४० टीएमसी (५५ टक्के) पाणीसाठा शिल्लक आहे. मराठवाडा आणि पूर्व विदर्भात पाणीसाठ्याची स्थिती चिंताजनक असून, पुढील पावसाळ्यापर्यंतचे सात ते आठ महिने उर्वरित पाण्याचे काटेकोर नियोजन करावे लागणार आहे.

गतवर्षी याच तारखेला धरणांमध्ये ७४ टक्के पाणीसाठा होता, तर यंदा तुलनेने २० टक्के कमी पाणीसाठा आहे. राज्यातील १४० मोठ्या प्रकल्पांमध्ये ६१७.६२ टीएमसी (६० टक्के), मध्यम २५८ प्रकल्पांमध्ये ९४.४० टीएमसी (५३ टक्के) तर २८६८ लहान प्रकल्पांमध्ये ८४.३८ (३७ टक्के) पाणीसाठा शिल्लक असल्याचे जलसंपदा विभागाच्या अहवालात नमूद करण्यात आले आहे. परतीच्या पावसाने ओढ दिल्यानंतर पाण्याची मागणी वाढली असल्याने धरणांतून पाण्याचा विसर्ग सुरू आहे. तसेच बाष्पीभवनाचा वेगही वाढला आहे. मराठवाड्यासह राज्यातील काही धरणे लवकरच रिकामी होणार असून, पाणीटंचाईचे सावट आणखी गडद होणार आहे.

मराठवाड्याची चिंता वाढली यंदा मराठवाड्यातील धरणांच्या पाणलोटक्षेत्रामध्ये पावसाने पाठ फिरविली आहे. या धरणांमध्ये अत्यल्प पाणीसाठा शिल्लक असून, उन्हाळा कसा काढायचा याची चिंता आतापासूनच भेडसावू लागली आहे. सर्व ९६५ प्रकल्पामंध्ये मिळून ५७.७२ टीएमसी म्हणजेच अवघा २२ टक्के पाणीसाठा शिल्लक आहे. जायकवाडी धरणात अचल आणि उपयुक्त पाणीसाठा मिळून ४९ टीएमसी (४८ टक्के) पाणीसाठा आहे. मराठवाड्यातील उर्वरित धरणांनी नोव्हेंबर महिन्यातच तळ गाठला आहे. विभागातील मोठ्या ४५ प्रकल्पांमध्ये ३६.५० टीएमसी (२३ टक्के), मध्यम ८१ प्रकल्पांमध्ये ७.४५ टीएमसी (२० टक्के), तर लहान ८३९ प्रकल्पांमध्ये १३.७३ टीएमसी (२१ टक्के) पाणी शिल्लक आहे.

पुणे विभागातील पाणीसाठ्यात घट पुणे, सातारा, कोल्हापूर, सांगली जिल्ह्यांतील सर्वच प्रमुख धरणे यंदा ‘ओव्हरफ्लाे’ झाली, मात्र पावसाने अखेरच्या टप्प्यात मोठी ओढ दिल्याने या धरणांमधील पाणीसाठा झपाट्याने कमी होत आहे. प्रमुख धरणांपैकी उजनी धरणात उपयुक्त आणि अचल पाणीसाठा मिळून १०० टीएमसी (८६ टक्के), तर कोयना धरणामध्ये ८७ टीएमसी (८२ टक्के) पाणी शिल्लक आहे. इतरही प्रमुख धरणांचा पाणीसाठा झपाट्याने कमी होत आहे. विभागातील सर्व ७२६ धरणांमध्ये मिळून सध्या ३८९.४८ टीएमसी (७३ टक्के) पाणीसाठा आहे. ३५ मोठ्या प्रकल्पांमध्ये ३४२.७७ टीएमसी (७८ टक्के), मध्यम ५० प्रकल्पांमध्ये २८.४९ टीएमसी (५९ टक्के) आणि लहान ६४१ प्रकल्पांमध्ये १८.२१ टीएमसी (३७ टक्के) उपयुक्त पाणीसाठा आहे.

नाशिक विभागात ५७ टक्के पाणीसाठा नाशिक विभागातील लहान, मध्यम, मोठ्या अशा एकूण ५७१ प्रकल्पांमध्ये १२२.६८ टीएमसी (५७ टक्के) उपयुक्त पाणीसाठा आहे. दुष्काळाने होरपळणाऱ्या मराठवाड्यासाठी नाशिक आणि नगर जिल्ह्यातील धरणांमधून नुकताच विसर्ग करण्यात आला. पावसाळ्यात काठोकाठ भरल्याने पाणी सोडावे लागलेल्या धरणांचा उपयुक्त पाणीसाठा वेगाने खालावत आहे. उन्हाचा झळा वाढू लागताच पाणीपातळी आणखी कमी होणार आहे. नाशिक विभागातील मोठ्या २३ प्रकल्पांमध्ये ८७.७३ टीएमसी (६७ टक्के), मध्यम ५३ प्रकल्पांमध्ये २०.७९ टीएमसी (४९ टक्के) आणि लहान ४९४ प्रकल्पांमध्ये १४.१६ टीएमसी (३७ टक्के) पाणीसाठा शिल्लक आहे.

कोकणात गतवर्षीच्या तुलनेत कमी साठा कोकणातील धरणांमधील पाणीसाठा कमी होत असून, यंदा गतवर्षीच्या तुलनेत कमी पाणी शिल्लक आहे. यंदा कोकणात ८२ टक्के पाणी शिल्लक असून, गतवर्षी याच तारखेला ८९ टक्के पाणीसाठा होता. कोकणात सर्व १७६ धरणांमध्ये मिळून यंदा १०१.४३ टीएमसी पाणी शिल्लक आहे. कोकणातील ११ मोठ्या प्रकल्पांमध्ये ७२.१६ टीएमसी (८३ टक्के), ७ मध्यम प्रकल्पांमध्ये १५.०४ टीएमसी (८७ टक्के) तर १५८ लघू प्रकल्पांत १४.२६ टीएमसी (७२ टक्के) पाणीसाठा आहे.

विदर्भात दुसऱ्या वर्षीही गंभीर स्थिती विदर्भात सलग दुसऱ्या वर्षी धरणांमधील पाणीसाठा खालावला आहे. पूर्व विदर्भातील नागपूर विभागात यंदा २९, तर अमरावती विभागात ५२ टक्के पाणीसाठा शिल्लक आहे. गतवर्षी दोन्ही विभागांत प्रत्येकी ३८ टक्के पाणीसाठा होता. गतवर्षीच्या तुलनेत यंदा चांगला पाणीसाठा असला तरी, पाण्यासाठ्यात चिंताजनक घट होत आहे. नागपूर विभागातील सर्व धरणांमध्ये मिळून ४७.४१ टीएमसी (२९ टक्के), तर अमरावती विभागात ७७.६९ टीएमसी (५२ टक्के) पाणी शिल्लक असल्याचे जलसंपदा विभागातर्फे सांगण्यात अाले.