पिकांच्या प्रतिकारक्षमतेसाठी अन्नद्रव्यांचा संतुलित वापर हवा : डॉ. कौसडीकर

डाळींब संघ अधीवेशन पुणे ः पिकांवर रोगाचा प्रादुर्भाव वेगवेगळ्या मार्गाने होतो. मुख्यतः अन्नद्रव्यांची कमतरता झाल्यास वनस्पतीमध्ये रोगाच्या शिरकावासाठी अनुकूल स्थिती तयार होते. परंतु पिकाची प्रतिकारक्षमता वाढवण्यासाठी अन्नद्रव्यांचा संतुलित वापर आवश्‍यक आहे, असे मत महाराष्ट्र कृषी शिक्षण व संशोधन परिषदेचे संचालक डॉ. हरिहर कौसडीकर यांनी शनिवारी (ता. ६) येथे व्यक्त केले.  अखिल महाराष्ट्र डाळिंब उत्पादक व संशोधन संघाच्या वतीने आयोजित डाळिंब अधिवेशनात ‘रोगप्रतिकारक क्षमतेसाठी अन्नद्रव्यांचा वापर’ या विषयावर डॉ. कौसडीकर बोलत होते. डॉ. कौसडीकर म्हणाले, की सामान्यपणे पिकामध्ये अन्नद्रव्यांचे योग्य प्रमाण असताना कीड व रोगांना अधिक प्रतिकारक क्षमता तयार होते. काही विशिष्ट अमिनो आम्ले पिकांमध्ये जैविक व अजैविक ताण सहन करण्याची शक्ती निर्माण करतात, ज्या ताणांमुळे पिकांमध्ये रोग उत्पन्न होण्याची शक्‍यता असते. त्यामुळे रोगाचा प्रादुर्भाव न होता रोगास प्रतिबंध होतो. (उदा. प्रोलिन-ज्वारी) संतुलित प्रमाणात पीक पोषण केल्याने पिकात दोन पद्धतीने रोगप्रतिकारक क्षमता वाढवता येते. पहिल्या प्रकारात पिकातील पेशीभित्तींचा विकास करून त्याचीं जाडी वाढवणे, यामुळे अपायकारक घटकांचा शिरकाव रोखता येईल. तर दुसऱ्या प्रकारात पिकात रोगास अटकाव करणाऱ्या विविध नैसैर्गिक पदार्थांची निर्मिती करणे, हे प्रयोग करता येतील.  ‘‘पेशीभित्तिका पातळ किंवा बारीक असल्यास पेशींमधून अन्नद्रव्ये काही प्रमाणात दोन पेशींमधील भागात येतात, त्यामुळे बुरशीच्या वाढीसाठी मदत होते, मात्र अन्नद्रव्य योग्य प्रमाणात असल्यास पेशींमधून अन्नद्रव्ये बाहेर येणे व बुरशीसाठी योग्य वातावरण तयार होऊ शकत नाहीत,’’ या सगळ्याच्या मुळाशी अन्नद्रव्याचा संतुलित वापर हे आहे, असेही ते म्हणाले. या वेळी त्यांनी अन्नद्रव्याच्या वापरासह जमिनीतील विविध घटकांची माहिती दिली.