कापूस उत्पादनात घटीसोबत दरातही दिवाळे

औरंगाबाद : सोयाबीनची सोंगणी व कापसाची पहिली वेचनी सोबतच आल्याने मजुरांअभावी कापूस वेचणीचे दर प्रचंड वाढले आहेत. तुलनेत सुरू असलेल्या खासगी खरेदीत कापसाचे दर ३२०० ते ४२०० रुपये प्रतिक्‍विंटलच्या पुढे सरकरण्याचे नाव घेत नाहीत. त्यामुळे कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांच्या उत्पन्न मिळविण्याच्या आशेवर पाणी फेरले जात आहे.

कापसाच्या पहिल्या वेचणीवरून यंदा गतवर्षीच्या तुलनेत निम्म्यापेक्षा कमी उत्पादन येणार हे स्पष्ट झाले आहे. आधी पावसाचा प्रदीर्घ खंड, त्यानंतर कीड रोगांचा प्रादुर्भाव आणि आता परतीच्या पावसाने वेचणीला आलेला कापूस भिजत आहे. संकटाचा फेरा मराठवाड्यातील कापूस उत्पादकांचा पिच्छा सोडताना दिसत नाही.

मराठवाड्यात यंदाच्या खरिपात सरासरी १७ लाख १७ हजार ४५१ हेक्‍टरवर कपाशीचे क्षेत्र कृषी विभागाच्या लेखी गृहीत होते. सरासरीच्या ९१ टक्‍के क्षेत्रावरच अर्थात १५ लाख ६४ हजार ९४ हेक्‍टरवरच कपाशीची लागवड झाली. सुरवातीला ऐन कायिक वाढीच्या काळातच पाऊस बेपत्ता झाल्याने कपाशीची वाढ निम्म्यापेक्षा जास्त प्रमाणात घटली.

जवळपास तीन आठवड्यापर्यंत ढगाळ, दमट अर्थात कीड रोगांना पोषक वातावरणामुळे कपाशीवर रस शोषण करणाऱ्या किडींचा मोठ्या प्रमाणात प्रादुर्भाव झाला. त्यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पादन खर्चात मोठी वाढ झाली.

यंदा कृषी विभागाने औरंगाबाद, जालना व बीड जिल्ह्यासह मराठवाड्यात सर्वदूर हेक्‍टरी सरासरी १४ क्‍विंटल ८८ किलो कपाशीची उत्पादकता प्रस्तावित केली होती. पहिल्या वेचनीतच निम्म्यापेक्षा जास्त घट झाल्याने अपेक्षित उत्पादकता गाठता येणे शक्‍य नसल्याचे शेतकऱ्यांनी सांगितले.

दुसरीकडे खासगी खरेदीदारांनी आपली खरेदी सुरू केली. परंतु शासनाकडून मात्र शेतकऱ्यांच्या कापसाला खर्चाला परवडतील असे दर मिळण्यासाठी पावले उचलली नसल्याने शेतकऱ्यांना आपला कापूस कवडीमोल दराने विकावा लागतो आहे. आधी निसर्गाने मारलेल्या शेतकऱ्यांना शासनाचे कपाशीसंबंधीचे धोरणही मारते की काय ही शंका शेतकऱ्यांच्या मनात घर करते आहे.