देशात यंदा सर्वसाधारण माॅन्सून : हवामान विभाग

देशात यंदा सर्वसाधारण माॅन्सून : हवामान विभाग
देशात यंदा सर्वसाधारण माॅन्सून : हवामान विभाग

पुणे : नैर्ऋत्य मोसमी वाऱ्यांच्या (मॉन्सून) हंगामात जून ते सप्टेंबर या कालावधीत यंदा ९७ टक्के पाऊस पडण्याचा अंदाज भारतीय हवामान विभागाने सोमवारी (ता. १६) जाहीर केला. या अंदाजात पाच टक्के कमी-अधिक पाऊस पडण्याची शक्‍यताही गृहीत धरण्यात आली आहे. यंदाचा माॅन्सून सर्वसाधारण स्वरूपाचा राहण्याच्या पूर्वानुमानामुळे देशभरातील शेतकऱ्यांच्या अशा पल्लवित झाल्या आहेत.

नवी दिल्ली येथे सोमवारी (ता.१६) आयोजित पत्रकार परिषदेत हवामान विभागाचे महासंचालक डॉ. के. जे. रमेश, अंदाज विभागाचे प्रमुख डाॅ. डी. एस. पै. यांनी मॉन्सून पावसाचा पहिल्या टप्प्याचा दीर्घकालीन अंदाज जाहीर केला. १९५१ ते २००० कालावधीत देशाची मॉन्सून पावसाची सरासरी ८९ सेंटिमीटर म्हणजेच ८९० मिलिमीटर आहे. तर, सरासरीच्या ९६ ते १०४ टक्के पाऊस सर्वसाधारण मानला जातो. यंदाच्या मॉन्सूनमध्ये सर्वसाधारण पाऊस पडण्याची शक्यता सर्वाधिक (४२ टक्के), तर दुष्काळाची शक्यता कमी (१४ टक्के) असल्याचे या वेळी स्पष्ट करण्यात आले. गेल्या वर्षी हवामान विभागाने देशात ९६ टक्के पावसाचा अंदाज वर्तविला होता. प्रत्यक्षात सरासरीच्या ९५ टक्के (उणे ५ टक्के) पाऊस पडला होता.

उत्तर अॅटलांटिक व उत्तर प्रशांत महासागराच्या पृष्ठभागाचे डिसेंबर व जानेवारी महिन्यातील तापमान, हिंदी महासागराच्या विषुववृत्ताजवळील पृष्ठभागाचे फेब्रुवारी महिन्यातील तापमान, पूर्व आशियातील फेब्रुवारी व मार्च महिन्यांतील समुद्रसपाटीवरील हवेचा दाब, वायव्य युरोपमधील भूपृष्ठावरील हवेचे जानेवारी महिन्यातील तापमान व प्रशांत महासागराच्या विषुववृत्तीय भागातील उष्ण पाण्याचे फेब्रुवारी व मार्च महिन्यातील प्रमाण या घटकांच्या नोंदी विचारात घेऊन, ‘स्टॅटेस्टिकल एनसेंबल फोरकास्टींग सि.िस्टम’(एसईएफएस) चा वापर करून अंदाज वर्तविण्यात आला आहे.

जूनच्या सुरुवातीला सुधारित अंदाज हवामान विभागाने सोमवारी पहिला अंदाज वर्तविला असला, तरी मॉन्सूनचा दुसऱ्या टप्प्यातील सुधारित अंदाज जून महिन्याच्या सुरवातीला जाहीर केला जाणार आहे. मॉन्सून हंगामातील (जून ते सप्टेंबर) पाऊस, जुलै व ऑगस्ट महिनानिहाय पावसाचे पूर्वानुमान, भारताच्या चारही हवामान विभागांत पडणाऱ्या पावसाचे प्रमाण त्या वेळी स्पष्ट करण्यात येणार आहे. ‘मॉन्सून मिशन’नुसार ९९ टक्के अंदाज पुण्यातील हवामान संशोधन आणि सेवा विभागातर्फे जानेवारी २०१७ मध्ये विकसित करण्यात आलेल्या ‘मॉन्सून मिशन कपल्ड फोरकास्टींग सिस्टिम’ (एमएमसीएफएस) या माॅडेलनुसार जून ते सप्टेंबर या कालावधीमध्ये सरासरीच्या ९९ टक्के पावसाचा अंदाज आहे. या अंदाजात पाच टक्के उणे-अधिक तफावतीची शक्‍यता गृहीत धरण्यात आली आहे. हे पूर्वानुमान वर्तविण्यासाठी वातावरण आणि समुद्रातील एप्रिल महिन्याची स्थिती विचारात घेण्यात आली आहे. ला-निना स्थिती अोसरतेय विषुुववृत्तीय प्रशांत महासागरातील समुद्राचे तापमान सरासरीपेक्षा कमी असल्याने गतवर्षी मध्यम ला-निना स्थिती निर्माण झाली होती. मात्र, यंदा वर्षाच्या सुरवातीलाच ही स्थिती ओसरण्यास सुरवात झाली. सध्या ही स्थिती कमकुवत झाली आहे. मॉन्सून मिशन माॅडेल आणि इतर जागतिक मॉडल्सनुसार मॉन्सूनचा हंगाम सुरू होण्यापुर्वी ला-निना स्थिती सर्वसाधारण होण्याची शक्यता आहे. प्रशांत महासागरातील ‘एल निनो’ आणि ‘ला निना’ स्थितीचा माॅन्सूनवर प्रभाव पडत असल्याने त्याकडे काळजीपूर्वक लक्ष देण्यात येणार आहे. तसेच, बंगालच्या उपसागर आणि अरबी समुद्रातील तापमानाचा फरक (आयओडी - इंडियन ओशन डायपोल) सध्या सर्वसामान्य अाहे. माॅन्सून हंगामाच्या मध्यावर तो नकारात्मक होणार असला, तरी त्याची तीव्रता सौम्य राहणार आहे.

९६ ते १०४ टक्केमॉन्सूनच्या पावसाची शक्‍यता

 पावसाचे प्रमाण  शक्‍यता
 ९० टक्‍क्‍यांहून कमी  १४ टक्के
 ९० ते ९६ टक्के  ३० टक्के
 ९६ ते १०४ टक्के   ४२ टक्के
 १०४ ते ११० टक्के   १२ टक्के
 ११० टक्‍क्‍यांहून अधिक  ०२ टक्के

दृष्टिक्षेपात मॉन्सून अंदाज मॉन्सूनच्या हंगामातील जून ते सप्टेंबर कालवधीसाठीचा हवामान विभागाने दिलेले अंदाज आणि प्रत्यक्षात पडलेल्या पावसाची स्थिती (आकडे टक्क्यांमध्ये)

वर्ष- अंदाज- पडलेला पाऊस
२०१० ९८ १०२
२०११ ९८ १०२
२०१२ ९९ ९३
२०१३ ९८ १०६
२०१४ ९५ ८८
२०१५ ९३ ८६
२०१६ १०६ ९७
२०१७ ९६ ९५

Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

Related Stories

No stories found.
Agrowon
agrowon.esakal.com