स्मार्ट शेती भाजीपाल्याची

वर्षभरातील तीन हंगामांत मिरची, त्यातून बाजारपेठेतील जोखीम कमी करणे, कलिंगडात मिरची, तसेच भेंडीत चार ते पाच पिके घेत उत्पादन खर्च कमी करणे, जोडीला दुग्धव्यवसाय. अशी अत्यंत स्मार्ट पद्धतीची एकात्मिक शेती देलवडी (जि. पुणे) येथील शेलार कुटवंबाने उभी केली आहे. बहुवीध पीक पद्धतीच्या या रचनेतून कुटुंबाने उंचावलेली शेती व कौटुंबिक अर्थकारण उल्लेखनीय म्हणावे लागेल.   पुणे जिल्ह्यातील दौंड हा मुख्यतः ऊस, भाजीपाला पिकांसाठी प्रसिद्ध आहे. तालुक्यातील देलवडी येथील गोरखनाथ यशवंत शेलार यांनी पुणे येथे खासगी कंपनीत २८ वर्षे नोकरी केली. वडिलोपार्जित जमीन कमी असल्याने पडीक जमीन खरेदी करून विकसित करायची आणि विकायची, असे काम सुरू झाले. सन २००७ मध्ये देऊळगाव राजे (ता. दौंड) येथे चौदा एकर जमीन खरेदी केली. भीमा नदी असल्याने उपसा सिंचन योजनेचा लाभ घेतला. विहीर व दोन बोअरवेल्स घेतल्या. सन २००९ नंतर उसाची निवड केली.  नवी पिढी आली शेतीत  दरम्यान, ‘डेअरी डिप्लोमा’ पूर्ण केलेल्या कुटुंबातील राहुल यांनी दुग्धव्यवसाय सुरू केला. उसाचा कालावधी, दर व हाती येणारे पेमेंट हे सारे न जुळणारे गणित होते. बी.एस्सी. ॲग्री झालेले कुटुंबातील नव्या पिढीचे देवेंद्र यांनी भावाच्या मदतीने सुधारित शेतीची आखणी सुरू केली. त्यातूनच शेतीचे चित्र पालटण्यास सुरुवात झाली.  भेंडी ठरले महत्त्वाचे पीक  भेंडी पीक व हंगाम निवड ही महत्त्वाची बाब ठरल्याचे देवेंद्र सांगतात. नोव्हेंबरमध्ये भेंडी लावल्यास ती जानेवारीत सुरू होते. त्या वेळी थंडी असल्याने बाजारात आवक कमी असते. त्यामुळे किलोला ४० रुपयांपर्यंत दर मिळतात. २० गुंठ्यांत मल्चिंग पेपर वापरलेल्या प्लॉटमध्ये दोन टन उत्पादन मिळते.  खर्च वसूल करणारी आंतरपिके  भेंडीच्या दोन बेडमधील सुमारे आठ फूट जागेत मेथी, कोथिंबीर, शेपू, लसूण, दुधी भोपळा ही आंतरपिके घेत वाहतुकीचा व काही निविष्ठांचा खर्च भरून काढला. भाज्यांना चांगला दर मिळाल्याने पावणेदोन लाख रुपयांपर्यंत उत्पन्न मिळाले. भाजीपाला पिकांमध्ये कमी काळात उसापेक्षा जास्त उत्पन्न मिळत असल्याचे आणि ताजा पैसा हाती येत असल्याचे लक्षात आले.  कलिंगडात मिरची  फेब्रुवारी २०१७ मध्ये एक एकर पाच गुंठ्यांत कलिंगडाची आठ बाय दीड फुटावर झिकझॅक’ पद्धतीने लागवड केली. बेडवर आंतरपीक म्हणून हिरवी मिरची (प्रत्येकी दोन फुटांवर) सरळ पद्धतीने घेतली. कलिंगड निघेपर्यंत त्याच पाणी आणि खतांवर मिरचीचे उत्पादन सुरू झाले. कलिंगडाचे एकूण क्षेत्रात  ४० ते ४२ टन उत्पादन मिळाले. ग्रेड व आकारानुसार किलोला ९, ७ रुपये दर मिळाले.  पावणेदोन लाख रुपये नफा मिळाला. मिरचीतून ८० हजार रुपये हाती आले. त्यास दर २५ रुपये प्रतिकिलो मिळाला. यातून मिरचीवर लक्ष केंद्रित करायचे ठरले.  वर्षातून तीन वेळा मिरची 

विक्री 

अन्य शेती 

दुग्धोत्पादनासंबंधी 

चारा उपलब्धता 

संपर्क - देवेंद्र शेलार - ९४०४०४७६३३