पुणे ः ‘मुलगाच पाहिजे’चा कुटुंबातून होणारा पराकोटीचा आग्रहामुळे मुलगी नाकारण्याची मानसिकता समाजात वाढत असल्याचे दिसते. मुलींच्या जन्माच्या स्वागतासाठी सामाजिक मनोवृत्ती बदलण्याकरता जनजागृती हवीच; पण आता पुढे जाऊन लिंग निदान कायद्याची डॉक्टरांपुरती होणारी अंमलबजावणी आता गर्भवतीच्या कुटुंबीयांपर्यंत वाढविणे, ही काळाची गरज असल्याचा विचारही पुढे आला आहे. जागतिक बालिका दिन आज (ता. २४) आहे. त्यानिमित्ताने मुलीच्या जन्माच्या स्वागताबद्दल वैद्यकीयतज्ज्ञ, मुलींचे पालक यांच्याशी साधलेल्या संवादातून ही माहिती पुढे आली. राज्यात दर हजार मुलांमागे मुलींचे प्रमाण झपाट्याने कमी होत असल्याचा धक्कादायक निष्कर्ष २०११ मध्ये जाहीर झालेल्या जनगणनेतून निघाला आहे. अद्यापही पुण्यासारख्या सुशिक्षितांची संख्या जास्त असलेल्या शहरामध्ये मुलगाच पाहिजे, असा दबाव गर्भवतीवर असतो. त्यातच, आधीची मुलगी असेल, तर कुटुंबातून होणारा मुलाचा ‘आग्रह’ अधिकच वाढलेला दिसतो, असे वैद्यकीय क्षेत्रात कार्यरत असणाऱ्यांचे निरीक्षण आहे. मुलगा की मुलगी, असे सांगण्याचा आग्रहदेखील गर्भवतीचे नातेवाईक करतात. २० आठवड्यांनंतर गर्भपात करता येत नाही; पण त्यानंतरही गर्भपात करण्याचा हट्ट नातेवाईक धरतात. त्यामुळे एकीकडून कायद्याची भीती आणि दुसरीकडून नातेवाइकांचा दबाव, अशा कात्रीत वैद्यकीयतज्ज्ञ अडकले आहेत, असेही यातील तज्ज्ञांनी सांगितले. निर्भयाच्या घटनेनंतर मुलींना वाढविणे, ही मोठी जबाबदारी वाटते. यापूर्वी मुलगी नको, असा विचार कधी मनात डोकावत नव्हता; पण बदलत्या काळात मुलांच्या तुलनेत मुलींचे प्रमाण वेगाने कमी होत आहे. अशी वेळी मुलगी समाजात किती सुरक्षित आहे, असा प्रश्न पडत असल्याचे मत एका लहान मुलीच्या आईने व्यक्त केले.
कायद्याची कक्षा वाढवावी गर्भधारणापूर्व आणि प्रसूतिपूर्व गर्भलिंग निदान तंत्र (पीसीपीएनडीटी) कायद्याच्या अंमलबजावणीमुळे उघड-उघड होणाऱ्या गर्भलिंग निदानाला आळा बसला आहे; पण अद्यापही काही ठिकाणी छुप्या पद्धतीने गर्भलिंग निदानाची मागणी होते. अशा डॉक्टरांना कायद्याच्या जाळ्यात पकडण्याबरोबरच संबंधित गर्भवतीच्या कुटुंबीयांनाही शिक्षा झाली पाहिजे, असा सूर निघत आहे. काय आहे पुण्यातील स्थिती? शहरात २००१ मध्ये जन्मला येणाऱ्या दर हजार मुलांमागे मुलींचे प्रमाण फक्त ८५७ होते. २००२ मध्ये ते ८४१ पर्यंत खाली घसरले. पुण्याच्या गेल्या सोळा वर्षांच्या इतिहासातील हा सर्वांत कमी जन्मदर ठरला. २०११ पर्यंत हे लिंग गुणोत्तर ८८४ पर्यंत वाढले होते. २०१२ नंतर ‘पीसीपीएनडीटी’ कायद्याची अंमलबजावणी सुरू झाल्याने हे प्रमाण ९३४ पर्यंत वाढले. २०१३ मध्ये गुणोत्तर उच्चांकी म्हणजे ९३७ झाल्याची नोंद महापालिकेच्या दफ्तरी झाली; पण २०१५ मध्ये ९२६ तर, २०१६ मध्ये ९३४ झाले. यंदा जानेवारी ते जून या सहा महिन्यांच्या विश्लेषणावरून हे प्रमाण ९०९ पर्यंत खाली आल्याचा धक्कादायक निष्कर्ष निघाला आहे.
वर्ष | जन्मलेली मुले | जन्मलेल्या मुली | लिंग गुणोत्तर |
२०१६ | २८,४७९ | २६,६०२ | ९३४ |
२०१५ | २८,३४० | २६,२३९ | ९२६ |
२०१४ | २७,८४३ | २६,०९५ | ९३१ |
२०१३ | २८,७७२ | २६,८३१ | ९३३ |
(स्रोत ः आरोग्य विभाग, पुणे महापालिका) |
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.