पेरणी ते काढणी यंत्राद्वारे ८० एकर शेतीचे नियोजन

गरज ही शोधाची जननी असते. त्यातूनच निंभोरा बोडखा (ता. धामनगावरेल्वे, जि. अमरावती) येथील नामदेव व वासुदेव आनंदराव वैद्य या दोघा भावंडांनी पेरणी ते काढणीपर्यंत यांत्रिकीकरण केले आहे. एकूण ८० एकर शेती सांभाळताना विविध यंत्रे वापरत श्रम, वेळ व पैसे यात बचत केलीच. शिवाय स्वतःच्या शेतीतील गरजेनुसार स्वसंशोधन करत काही यंत्रेही विकसित केली.

अमरावती जिल्ह्यातील निंभोरा बोडखा (ता. धामनगाव रेल्वे) येथील नामदेव वैद्य यांची घरची ५० एकर शेती आहे. भाऊ वासुदेवराव यांच्यासोबत ते ही शेती पाहतात. दोघे भाऊ, मुले व आईवडील असे हे कुटुंब आहे. आज एकत्रित कुटुंबपद्धतीचे अस्तित्व धोक्‍यात आले आहे; परंतु वैद्य कुटुंब त्याला अपवाद ठरले आहे. नामदेव घरची शेती सांभाळतात, तर वासुदेव मुलांच्या शिक्षणाची जबाबदारी म्हणून धामनगाव या तालुक्‍याच्या ठिकाणी राहतात; परंतु आजही कुटुंबाचे व्यवहार एकत्रित आहेत. नामदेव यांचे शेतीतील करिअर नामदेव यांनी १९९० ते १९९२ या सुमारास आयटीआयमधून ‘पेंटर’ हा अभ्यासक्रम पूर्ण केला. सुरवातीला मुंबईला ३० रुपये प्रति दिन पाठ्यवृत्तीवर प्रशिक्षणार्थी उमेदवार म्हणून काम केले. पुढे घरची परिस्थिती बेताचीच असल्याने अवघ्या २०० रुपये रोजगारावर काही खासगी नामवंत कंपन्यांत काम करत राहिले. मात्र घरची ५० एकर शेती त्यांना सतत खुणावत होती. त्यातच आपले कर्तृत्व सिद्ध करावे, असा ध्यास घेऊन नोकरीचा राजीनामा दिला. ते गावी परतले. शेतीचा विस्तार वैद्य कुटुंबाची सुरवातीला अवघी चार एकर होती. त्यानंतर १५  एकरांपर्यंत क्षेत्र वाढवले. टप्प्याटप्याने ते ५० एकरांवर दोन्ही भावंडांनी नेले. आज घरची ५० एकर शेती ते कसतातच. शिवाय मित्राची ३० एकर शेती गेल्या ३५ वर्षांपासून कसत अाहेत. शेतकरी उत्पादक कंपनी नामदेव यांनी गावातील काही शेतकऱ्यांच्या सहकार्याने ‘कास्तकार सोया प्रोड्यूसर कंपनी’ची उभारणी केली आहे. सुनील बोरकर अध्यक्ष, नामदेव उपाध्यक्ष, तर सचिव योगेश चौबे आहेत. या माध्यमातून कडधान्यावर प्रक्रिया करण्यात येणार आहे. त्यासाठीचे यंत्र पंजाबातून आणले आहे. महाराष्ट्र स्पर्धाक्षम कृषी विकास प्रकल्पाचे गणेश जगदाळे यांनी प्रकल्पाला अनुदान मिळवून देण्यासाठी पुढाकार घेतला.

यंत्रांच्या वापराविषयी काही...

यांत्रिकीकरणातील वैद्य

वैद्य यांच्याकडील अन्य अवजारे नऊ दात्याचे कल्टिव्हेटर, ट्रॅक्‍टरचलीत वखरपास, पंजी, तीन पानांची ट्रॅक्‍टरचलीत तिरी (तूर शेंगा अवस्थेत आल्यावर या यंत्राचा वापर होतो. ते जमिनीत खोल जाते. त्यामुळे माती वर येते, तणकटे काढता येतात.) ट्रॅक्‍टरचलीत यंत्रांचा वापर वाढल्याने यातील काही अवजारांचा वापर आता होत नाही.

संपर्क : नामदेव वैद्य-९८९०७२३१६१