‘परभणी शक्ती’ने मिळेल ज्वारीला बळ

राज्याच्या दुर्गम भागात कुपोषणाचे प्रमाण अधिक आहे. अशा वेळी पौष्टिक अशा ‘परभणी शक्ती’ वाणाच्या ज्वारीचा त्यांच्या आहारात वापर वाढला म्हणजे त्यांचे कुपोषण दूर होऊ शकते.
संपादकीय
संपादकीय

आपला आहार हा रिजन अन् सिझन स्पेसिफीक असला पाहिजे. म्हणजे आपल्या भागात हंगामनिहाय येणारी अन्नधान्ये, फळे-भाजीपाल्याचेच सेवन आपल्या आहारात असायला हवे; परंतु विविध माध्यमांद्वारे आपण जगाशी जोडले गेलो आहोत, वाहतुकीच्या सोयीसुविधांनी देशातीलच काय परदेशातील फळे-भाजीपाला आपल्याला उपलब्ध होत आहे. पारंपरिक पीकपद्धतीतही मोठा बदल झाल्याने आपला आहार पूर्णपणे बदलला आहे. खरे तर ज्वारीची भाकरी हे आपले मुख्य अन्न. परंतु, तीनही हंगामातील ज्वारीच्या घटलेल्या क्षेत्रामुळे आपल्या ताटातून ज्वारीची भाकरी गायब झाली आहे. पचनास हलक्या ज्वारीची जागा गव्हाच्या पोळीने घेतल्याने आरोग्याच्या समस्या वाढल्या आहेत. ज्वारी पिकापासून अन्नधान्याबरोबर जनावरांना कडबाही उपलब्ध होतो. कडबा कमी झाल्याने शेतकऱ्यांजवळची जनावरे कमी झाली आहेत. परिणामी शेतीला शेणखताचा पुरवठा कमी होऊन उत्पादकता घटत आहे. ज्वारीची संकरीत वाणं कमी कालावधीची अधिक उत्पादनक्षम आहेत. परंतु, परतीच्या पावसात ही ज्वारी सापडली तर दाणे काळे पडतात. अशी ज्वारी ग्राहक घेत नाहीत, त्यामुळे मिळेल त्या भावात विकावी लागते. स्वस्त धान्य दुकानात ज्वारी, गहू, तांदूळ ही धान्ये मिळत असल्याने शेतकरी शेतमजुरांनी पण ज्वारी लागवडीकडे पाठ फिरविली आहे. सुमारे दोन दशकापूर्वी खरिपात २५ ते ३० लाख हेक्टरवरील ज्वारी क्षेत्र ७ ते ८ लाख हेक्टरवर तर रब्बीचे क्षेत्रही ३२ लाख हेक्टरवरून २५ लाख हेक्टरवर आले आहे. अशा परिस्थितीमध्ये वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी आणि इक्रिसॅट हैद्राबाद यांच्या संयुक्त संशोधनापासून ज्वारीचे ‘परभणी शक्ती’ वाण विकसित करण्यात आले आहे. 

प्रचलित वाणांच्या तुलनेत परभणी शक्ती वाण दाणे आणि कडब्याच्या उत्पादनात सरस आहे. या वाणात लोह आणि जस्ताचे प्रमाणही अधिक असून भाकरीची प्रतही चांगली आहे. कीडरोगास कमी बळी पडणारी, स्थानिक हवामानात उत्तम येणारी ही जात आहे. निवड पद्धतीने विकसित केलेल्या या सुधारित वाणाचे उत्पादन खरीप, रब्बी आणि उन्हाळी हंगामातसुद्धा घेता येते. या वाणाचे बियाणे एकदा विकत आणले की शेतकरी घरचे बियाणे वापरू शकतात. महत्त्वाचे म्हणजे राज्याच्या ग्रामीण, दुर्गम भागात कुपोषणाचे प्रमाण अधिक आहे. अशावेळी पौष्टिक अशा परभणी शक्ती चा त्यांच्या आहारात वापर वाढला म्हणजे त्यांचे कुपोषण दूर होऊ शकते. एकंदरीत राज्यात ज्वारीला लागलेली उतरती कळा या वाणाच्या प्रसारातून दूर होऊ शकते. कृषी विद्यापीठासह कृषी विभागाच्या विस्तार यंत्रणेने या वाणाचा प्रचार राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये खासकरून दुर्गम आदिवासी बहुल भागात करायला हवा. त्यापुढील टप्पा म्हणजे या वाणाचे मोठ्या प्रमाणात बियाणे उत्पादन घेऊन ते शेतकऱ्यांना उपलब्ध करून द्यायला हवे. परभणी शक्तीच्या बीजोत्पादनाचे कार्यक्रम विद्यापीठ प्रक्षेत्राबरोबर महाबीज आणि शेतकऱ्यांच्या शेतावर पण घ्यायला हवेत. राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये योग्य प्रचार आणि त्यांच्या गरजेनुसार बियाणे उपलब्ध झाले तर ‘परभणी शक्ती’ हा वाण ज्वारीचे लागवड क्षेत्र आणि आहारातील वापराबाबत क्रांती घडवून आणू शकते.

Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

Related Stories

No stories found.
Agrowon
agrowon.esakal.com