कपाशीवरील टोबॅको स्ट्रीक व्हायरस रोगाचे नियंत्रण

सध्या कपाशीवर फूलकिड्यांचा प्रादुर्भाव जास्त दिसून येत आहे. फूलकिडीमुळे टोबॅको स्ट्रीक व्हायरस हा अत्यंत नुकसानकारक विषाणूजन्य रोगही कपाशीवर संक्रमित होतो. त्यामुळे या रोगाचे एकात्मिक रोगव्यवस्थापन पद्धतीने नियंत्रण करावे.

टोबॅको स्ट्रीक व्हायरस हा रोग प्रामुख्याने दक्षिण भारतात आढळतो. परंतु, काही वर्षांपासून मध्य भारतातही त्याचा प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. त्याच्या नियंत्रणासाठी त्याच्या लक्षणांचा अभ्यास करून उपाययोजना कराव्यात. 

रोगाची प्रमुख लक्षणे :  रोगाचा प्रसार हा फूलकिड्यांमार्फत होतो. प्रादुर्भावामुळे कपाशीच्या कोवळ्या पानांच्या कडा सुकून जातात. जांभळट व तांबड्या रंगाच्या दिसतात व झाडाची वाढ खुंटते. रोगाची तीव्रता प्रामुख्याने गाजरगवताच्या पराग कणांचा संसर्ग, त्याची संख्या, फुलकिड्यांचे प्रमाण व त्यांची झाडांवरील हालचाल या गोष्टींवर अवलंबून असते. महाराष्ट्रामध्ये हा रोग प्रामुख्याने ऑगस्ट ते नोव्हेंबर या दरम्यान आढळून येतो. 

एकात्मिक नियंत्रण व्यवस्थापन : 

संपर्क : डॉ. शैलेश गावंडे,  ०७१०३ - २७५५३८ (पीक संरक्षण विभाग, केंद्रीय कापूस संशोधन संस्था, नागपूर)