चवळी हे द्विदल वर्गातील चारापीक आहे. ज्यामध्ये प्रथिनांचे प्रमाण १३ ते १५ टक्के असते. मका व ज्वारी यासारख्या एकदल पिकाबरोबर मिश्र पीक किंवा आंतरपीक म्हणून हे पीक घेतले जाते. या पिकाची लागवड जून ते ऑगस्ट आणि उन्हाळी हंगामात फेब्रुवारी ते एप्रिल या कालावधीत करावी. चवळीचा चारा हिरवा किंवा वाळवून देता येतो. पेरणीसाठी ४० किलो बियाणे प्रतिहेक्‍टरी लागते. मिश्र पिकासाठी २० किलो बियाणे लागते. हिरव्या चाऱ्याचे हेक्‍टरी उत्पादन ३०० ते ३५० क्विंटल इतके मिळते. मारवेल हे डोंगरी गवताप्रमाणे दिसते; परंतु डोंगरी गवतापेक्षा याची पाने मोठी व रसाळ असतात. हे गवत गायरान, कुरण, शेताचे बांध यावर लावण्यासाठी योग्य आहे. या गवताची लागवड खरिपात करावी. लागणीसाठी दोन डोळ्यांच्या हेक्‍टरी २० ते २२ हजार कांड्या लागतात. २० ते २५ दिवसांच्या अंतराने कापण्या घेतल्यास हेक्‍टरी सरासरी वर्षभरात ८५ ते ९५ टन वैरण मिळू शकते. हे द्विदल वर्गातील बहुवार्षिक चारापीक असून, यामध्ये १५ ते १६ टक्के प्रथिने असतात. स्टायलो या गवताची लागवड जून-जुलै महिन्यात करावी. ३० सें.मी. अंतरावर काकऱ्या मारून या गवताचे बी टाकावे अथवा बी फोकून पेरणी करावी. हेक्‍टरी १० किलो बियाणे लागते. फुले क्रांती ही या पिकाची महत्त्वपूर्ण जात आहे. या पिकाची कापणी ३० ते ३५ दिवसांच्या अंतराने करता येते. हिरव्या चाऱ्याचे २०० ते २५० क्विंटल प्रतिहेक्‍टरी उत्पादन मिळते. संपर्क : सुधीर सूर्यगंध - ९८२२६११९३४ (लेखक डी. वाय. पाटील शिक्षण संस्थेचे कृषी विज्ञान केंद्र, तळसंदे, जि. कोल्हापूर येथे विषय विशेषज्ञ (पशुसंवर्धन) आहेत.)
