उपयोग मधमाश्‍यांच्या मेणाचा...

मधमाश्‍यांच्या मेणाचा वापर ग्रामीण भागातील महिला कपाळावर कुंकू लावण्यासाठी तसेच तेल बनवण्यासाठी करतात. आजच्या पिढीला मधमाशीच्या पोळ्यातील मेणाचे उपयोग फार कमी प्रमाणात माहिती आहेत. मधमाश्‍या आणि मध हे सगळ्यांना माहित आहेच. मधमाश्‍यांपासून मिळणाऱ्या पदार्थांचा जर पिरॅमिड केला तर त्याचा तळाला मधमाश्‍यांपासून मिळणारा मध असेल, आणि त्याची किंमत ही समजा एक रुपया असेल तर पिरॅमिडच्या सगळ्यात वरती असणाऱ्या टोकाच्या पदार्थाची किंमत एक लाख असेल. याचा अर्थ असा, की मधमाश्‍यांपासून फक्त मधच नाही तर मधापेक्षा अनेक गुणांनी संपन्न आणि मानवी शरीरासाठी उपयुक्त असे पदार्थ मिळतात. याच पदार्थांची ओळख आपण पुढील भागातून करून घेणार आहोत. 

मेणाची निर्मिती : मेण हा मधमाश्‍यांपासून मिळणारा महत्त्वाचा पदार्थ. मधापेक्षा या मेणाला बाजारात खूप मागणी आहे. हे मेण मधमाशा तयार करतात. ऐकून अचंबित झालात ना. पण हे खरे आहे, मधमाश्‍याच त्यांच्या पोळ्याचे मेण स्वतः तयार करतात. मधमाश्‍यांच्या पोटाखाली शरीरावर मेण ग्रंथी असतात. विशिष्ट वयाच्या मधमाशा या मेणग्रंथीपासून मेणाची निर्मिती करतात. शास्त्रीयदृष्ट्या मेण हा मधाचं शरीरक्रियांसाठी अन्नरुपाने पचन झाल्यावर मागे उरणारा टाकाऊ पदार्थ होय. मधमाश्‍यांनी कष्टपूर्वक संकलित करून खाल्लेल्या १० किलो मधापासून एक किलो मेणाचे उत्सर्जन होते. यावरून आपल्याला एक किलो मेणाच्या किमतीचा अंदाज येईल. \

मेणनिर्मिती हा पूरक उद्योग : ग्रामीण भागात पूरक उद्योग म्हणून मधमाशीपालन अत्यंत उपयुक्त ठरते. भारतात आता पाळीव मधमाशीपालन करणारे मधमाशीपालक मधासोबतच मेण निर्मितीचा व्यवसाय देखील योजनापूर्वक करत आहेत. आदिवासी बांधव देखील आग्या मधमाशी, फुलोरी मधमाशी यांच्यापासून मध संकलन करतात. मधासोबत त्यांना मेणापासून मोठ्या प्रमाणात आर्थिक उत्पन्न मिळत आहे. बाजारात विकले जाणारे मेण आणि मध यांचा प्रमुख स्रोत हा भटक्‍या जातीच्या मधमाश्‍यांपासूनच आहे. हे मध आणि मेणावर प्रक्रिया करून शास्त्रशुद्ध तंत्र वापरून त्यांना बाजारात विकण्यासाठी उत्पादन तयार करता येते.

मेण संकलन करण्याच्या पद्धती :

मेणाचा उपयोग :

मेणाचे गुणधर्म :