आनुवंशिक आणि भौतिकदृष्ट्या शुद्ध असणारे गहू बियाणे तयार करणे फायदेशीर ठरते. गव्हामध्ये बीजोत्पादन क्षेत्रापासून तीन मीटर अंतरावर त्याच जातीचे पीक असू नये. बीज प्रमाणीकरण संस्थेने प्रमाणित केलेले बियाणे वापरावे. बियाण्याच्या पिशवीवर असलेले लेबल व बियाणे नमुना जपून ठेवावा. गहू बीजोत्पादनासाठी बियाणे निवड : करताना आपल्याला कोणत्या प्रकारचे बियाणे लागवडीसाठी वापरायचे आहे, ते निश्‍चित करावे. पायाभूत बियाणे तयार करण्यासाठी मूलभूत बियाणे आणि प्रमाणित बियाणासाठी पायाभूत बियाणे वापरावे. बियाणे खरेदी करताना बीज प्रमाणीकरण संस्थेने प्रमाणित केलेले बियाणे वापरावे. बियाण्याच्या पिशवीवर असलेले लेबल व बियाणे नमुना जपून ठेवावा. बियाणे प्रक्षेत्र नोंदणी : प्रमाणित बीजोत्पादन घेण्यापूर्वी त्यांची नोंद जिल्हा बीज प्रमाणीकरण कार्यालयात करणे आवश्‍यक आहे. त्यासाठी संबंधित कार्यालयात संपर्क करावा. लागवडीचे व्यवस्थापन : बीजोत्पादन करताना शिफारशीप्रमाणे पिकाचे व्यवस्थापन ठेवावे. माती परीक्षणानुसार खतमात्रा, वेळेवर कीड, रोग नियंत्रणाचे उपाय, पिकाच्या गरजेनुसार पाणी व्यवस्थापन योग्य रितीने करावे. लागवड करताना मागच्या वर्षी गहू त्याच क्षेत्रात घेतलेला नसावा. विलगीकरण :
भेसळ काढणे :
काढणी :
बियाण्याची गुणवत्ता :
गहू बीजोत्पादनातील टप्पे : मूलभूत बियाणे :
पायाभूत बियाणे :
प्रमाणित बियाणे :
सत्य प्रत बियाणे :
| सुधारित वाण | वैशिष्ट्ये |
| एम.ए.सी.एस. 6222 (सरबती वाण) | सरबती वाण, उंची 82 सें.मी., कालावधी 106 दिवस, खोडावरील व पानावरील तांबेरा रोगास प्रतिकारक, प्रथिनांचे प्रमाण 12.5 ते 13 टक्के, पाव व चपातीसाठी उपयुक्त, सरासरी 50 क्विंटल/ हेक्टर तर कमाल उत्पादन क्षमता 60 क्विंटल/ हेक्टर. उशिरा पेरणीसाठी देखील चांगला प्रतिसाद. |
| एम.ए.सी.एस. 6478 (सरबती वाण) | सरबती वाण, उंची 80 सें.मी., कालावधी 110 दिवस, पानावरील तांबेरा रोगास प्रतिकारक, टपोरा व चमकदार दाणे, पाव व चपातीसाठी उत्तम, प्रथिनांचे प्रमाण 14 टक्के. जस्त 44 पीपीएम, लोह 42.8 पीपीएम, सरासरी उत्पादन 52 क्विंटल/ हेक्टर, कमाल उत्पादन क्षमता 62 क्विंटल/ हेक्टर |
| एम.ए.सी.एस. 3949 (बन्सी वाण) | बन्सी वाण, उंची 81 सें.मी., कालावधी 112 दिवस, खोडावरील व पानावरील तांबेरा रोगास प्रतिकारक, टपोरा व चमकदार दाणा, पास्ता व रवा तयार करण्यासाठी उत्तम, प्रथिनांचे प्रमाण 12.9 टक्के आहे. सरासरी उत्पादन 46-48 क्विंटल/हेक्टर तर कमाल उत्पादन क्षमता 64 क्विंटल/ हेक्टर इतकी आहे. |
| एम.ए.सी.एस. 2971 (खपली वाण) | खपली वाण उंची 86 सें.मी., कालावधी 110 दिवस. खोडावरील व पानावरील तांबेरा रोगास प्रतिकारक, मधुमेह, हृदयविकार, आतड्यांचा कर्करोग, बद्धकोष्टता, हाडांची झीज भरून काढणारा, दातांच्या तक्रारी इत्यादी आजारांत आहारासाठी योग्य. प्रथिनांचे प्रमाण 12.9 टक्के, सरासरी उत्पादन 46-50 क्विंटल/ हेक्टर, कमाल उत्पादन क्षमता 51.8 क्विंटल/ हेक्टर इतकी आहे. |
संपर्क : समीर रासकर, ९६२३३२१९०५ (अखिल भारतीय समन्वित गहू संशोधन प्रकल्प, आघारकर संशोधन संस्था)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.