आर्थिक स्वावलंबनासाठी अावळा प्रक्रिया उद्योग

बदलत्या काळाची गरज लक्षात घेऊन आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल असणाऱ्या महिलांना आर्थिक स्वावलंबनासाठी विविध गृहउद्योग सुरू करता येतात. या दृष्टिकोनातून या उद्योगासाठी तांत्रिक व शास्त्रोक्त प्रशिक्षणाची आवश्‍यकता असते. या उद्योगामुळे ग्रामीण महिला व त्यांच्या कुटुंबातील व्यक्तींच्या आहाराचा दर्जा वाढेल अाणि आरोग्य सुधारेल.

आवळ्याची उपलब्धता ही मर्यादित कालावीमध्येच असते. अावळ्यावर विशिष्ट प्रक्रिया करून, विविध पदार्थांद्वारे ते हे फळ वर्षभर उपलब्ध करता येते.

१) आवळ्याचा मुरावळा १ किलो आवळे पाण्याने स्वच्छ धुऊन घ्यावेत. चिंचोक्‍याएवढ्या चुन्याच्या निवळीत आवळे ४ तास भिजू घालावेत. एका मोठ्या पातेल्यात एक ग्लास पाणी उकळण्यास ठेवून वर चाळणीत आवळे ठेवावेत. त्यावर झाकण ठेवून ते वाफवून घ्यावेत. दोन किलो साखरेचा दोन तारी पाक करावा. पाक करताना साखर भिजेपर्यंत पाणी मिसळावे. पाकात आवळे टाकून पाच मिनिटे उकळावे. गार झाल्यानंतर बरणीत भरून ठेवावे. मुरावळा पाच-सहा दिवस बरणीला फडके बांधून उन्हात ठेवल्यास खराब होत नाही.

२) आवळा कॅंडी पाण्यात चुना मिसळून त्यात आवळे धुऊन घ्यावेत. वरीलप्रमाणेच वाफवून बी काढून घ्यावेत. छोटे छोटे तुकडे करून एका मोठ्या पातेल्यात आवळ्याचे तुकडे साखर एकत्र करून त्यावर कपडा बांधून उन्हात तीन-चार दिवस ठेवावे. चाळणीत ओतावे. पाक सगळा गळून जाईल आणि वर कॅंडी राहील. कॅंडी तीन-चार दिवस सावलीत वाळवावी. गाळून खाली उरलेला पाक सरबत करताना वापरावा. पुदिना व बीटच्या सरबतात हा रस मिसळता येतो. पचन सुलभ होते. पाक टिकण्याकरिता एक किलो साखरेचा दोन तारी पाक करावा. त्यात हा पाक मिसळून चांगले उकळावे. थंड झाल्यावर बरणीत भरून ठेवावा.

३) आवळा सुपारी आवळे उकडून घ्यावे. एक ग्लास पाण्यात २० ग्रॅम ओवा व ५ ग्रॅम अद्रकाची भरड मिसळून अर्धा ग्लास होईपर्यंत आटवावे. पिठाच्या चाळणीने चाळून घ्यावे. मीठ व दोन लिंबांचा रस घालून या पाण्यात रात्रभर आवळ्यांचे तुकडे भिजवावेत व सकाळी वाळवावेत.

४) आवळ्याचा कीस मोठे आवळे स्वच्छ धुऊन पुसून कोरडे करावेत. जाड किसणीने किसून एक किलोस दोन वाटी साखर मिसळून प्लॅस्टिकवर उन्हात वाळू घालावेत. किसात रस जास्त वाढल्यास थोडे पिळून घ्यावे.

संपर्क ः दीप्ती पाटगावकर, ९४०४९८८७७० (कृषी विज्ञान केंद्र, अाैरंगाबाद)