आहारात वापरा ताक

ताक हे मधुर, आंबट, किंचित तुरट रसाचे, उष्ण गुणाचे व मधुर परिणाम करणारे आहे. ताकाचे ‘वैशिष्ट्य’ म्हणजे ते वात, पित्त व कफ या तिन्ही दोषांचे शमन करते. त्यामुळे ताजे ताक कोणत्याही विकारात व कोणत्याही ऋतूत चालते. ताक हे दूध व दह्यापेक्षा पचण्यास हलके असते. ताकात दुधाचे सर्वच गुण असल्यामुळे ताकामुळे दुधाचे सर्वच फायदे मिळून भूक लागणे, अन्नपचन होणे हे विशेष फायदे होतात.

उत्तम पचनासाठी ताक

ताकाचे प्रकार आयुर्वेदाने ताकाचे चार मुख्य प्रकार मानले आहेत. १) तक्र : दही घुसळून वर आलेले लोणी काढून घेऊन नंतर त्यात ताक फार घट्ट किंवा पातळ होणार नाही इतपत पाणी घालून केलेले ताक. २) घोल : विरजलेल्या दह्यात पाणी न घालता लोण्यासकट (मलई) घुसळलेले ताक. ३) मथित : विरजलेल्या दहय़ात पाणी न घालता दही घुसळून वर आलेले लोणी (मलई) काढून घेऊन तयार केलेले ताक. ४) उदश्वित् : विरजलेले दही घुसळून वर आलेले लोणी काढून घेऊन दहय़ाच्या निमपट म्हणजे अर्धे पाणी घालून बनवलेले ताक. याशिवाय व्यवहारात ताकाचे विविध पेय लोकप्रिय आहेत.

ताकाचे गुणधर्म वैद्यकशास्त्रानुसार ताकामध्ये निसर्गत:च अन्नपचनास मदत करणारे व आतड्यांचे संरक्षण करणारे लॅक्टोबॅसिलस – लॅक्टिस, लॅक्टोबॅसिलस अॅणसिडोफायलस, स्ट्रेप्टोकोकस थर्मोफायलस, स्ट्रेप्टोकोकस लॅक्टिस इत्यादी सूक्ष्मजंतू असतात. आतड्यांतील हे जिवाणू नुसते अन्नपचनासच मदत करीत नाहीत, तर ते आतड्यांतील अनेक विषाणूंचा नाश करून शरीराची प्रतिकारशक्तीही वाढवितात. यामुळे आयुर्वेदामध्ये ताकाला अनन्यसाधारण महत्त्व अाहे.   संपर्क ः कीर्ती देशमुख, ८२७५४१२०६३ विषय विशेषज्ञ गृहविज्ञान, कृषी विज्ञान केंद्र, अकोला