नीलेशभाईंनी तयार केला ट्रॅक्टरचलित थ्रेशर

पारंपरिक पद्धतीमध्ये भुईमुगाची काढणी आणि शेंगा तोडणीसाठीचा वेळ आणि मनुष्यबळ जास्त प्रमाणात लागते. सध्याच्या काळात मजूर टंचाईमुळे भुईमुगाच्या शेंगांची काढणी आणि तोडणी खर्चिक होत चालली आहे. भुईमूग उत्पादकांची ही अडचण लक्षात घेऊन गुजरातमधील बोरिया (ता. जमकंडोराना, जि. राजकोट) येथील नीलेशभाई डोबरिया यांनी ट्रॅक्टरवर चालणारा स्वयंचलित थ्रेशर तयार केला.

या यंत्रामुळे शेतकऱ्यांचे श्रम आणि पैसा वाचण्यास मदत होणार आहे. बोरिया गावातील नीलेशभाई डोबरिया यांचा शेतीच्या बरोबरीने प्लॅस्टिक दोऱ्या बनविण्याचा लघू व्यवसाय होता. परंतु दोरी निर्मिती व्यवसायातील मंदीमुळे त्यांना आर्थिक नुकसान सोसावे लागले. त्यामुळे त्यांनी हा व्यवसाय बंद करून स्वतःच्या शेतीमध्ये लक्ष देण्यास सुरवात केली. परिसरातील शेतकऱ्यांच्या पद्धतीप्रमाणे त्यांनी दोन वर्षे भुईमूग लागवड केली. परंतु या पीक व्यवस्थापनाच्या बरोबरीने काढणी आणि वेलीपासून शेंगा वेगळ्या करण्यासाठी इतर पिकांपेक्षा जास्त प्रमाणात मजूर लागतात हे त्यांच्या लक्षात आले. भुईमुगाची काढणी करून शेतात शेंगांसह ढीग लावले जातात. पाल्यासह वाळलेल्या शेंगा एका ठिकाणी गोळा करून पारंपरिक थ्रेशरच्या साहाय्याने किंवा मजुरांकरवी शेंगा वेगळ्या केल्या जातात. या शेंगाच्या बरोबरीने माती, पालापाचोळा राहू नये यासाठी शेंगांची मजुरांच्या साहाय्याने पुन्हा एकदा उफणणी करावी लागते. गाव परिसरात अलीकडे मजुरांची टंचाई असल्याने जास्त मजुरी देऊन शेंगांची काढणी, वाळवणी त्यांना करावी लागली. तसेच वेळही जास्त लागला. उत्पादनाच्या मानाने फारच कमी आर्थिक नफा त्यांना भुईमूग लागवडीतून मिळाला. या समस्येवर यंत्राच्या माध्यमातून काही उपाय शोधता येईल का? याबाबत त्यांचे विचारचक्र सुरू झाले. दोन वर्षे विविध प्रयोग करीत स्वकल्पनेतून नीलेशभाईंनी ट्रॅक्टरवर चालणारा स्वयंचलित थ्रेशर तयार केला.

या यंत्राच्या वापरामुळे ७० टक्के श्रम कमी झाले, आर्थिक बचतही होते असा त्यांचा अनुभव आहे. स्वयंचलीत थ्रेशरनिर्मितीसाठी नीलेशभाई डोबरिया यांना नऊ लाखांचा खर्च आला आहे. ग्यान संस्थेने या यंत्र निर्मितीसाठी त्यांना आर्थिक आणि तांत्रिक साहाय्य केले आहे. या यंत्रामध्ये शेतकऱ्यांच्या अनुभवानुसार सुधारणा करून खर्च कमी करण्याचा त्यांचा प्रयत्न आहे.   तयार केले ट्रॅक्टरवर चालणारे स्वयंचलित थ्रेशर ः

संपर्क ः ०७९- २६७६९६८६ (ग्यान संस्था, अहमदाबाद, गुजरात)